Scandinavische schuldenindustrie richt zich met woekerrentes op Nederlandse zzp’er
Scandinavische kredietverstrekkers ontdekken Nederlandse zzp’ers als klant voor woekerleningen. Zonder deugdelijke controle van bedrijfsplannen of -cijfers lenen het uit Zweden afkomstige Yeaz en het Finse OPR en Ferratum in kleine brokjes miljoenen euro’s uit aan kleine ondernemers die nergens anders terecht kunnen. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant en De Groene Amsterdammer.
De drie financiële bedrijven komen uit de wereld van incasso en flitskrediet. Zodoende kennen ze de onderkant van de markt goed en kunnen ze inschatten hoeveel rente nodig is om te compenseren voor het relatief hoge percentage wanbetalers. Een lening bij Ferratums label B2Businesslening kost gemiddeld 38 procent per jaar. Bij OPR Bedrijfskrediet kost de meest gunstige lening 30 procent rente per jaar. De minst gunstige kost 200 procent rente. Bij Yeaz schommelen de rentes tussen de 18 en 57 procent per jaar.
‘Alles boven de 25 procent op jaarbasis is naar mijn mening een woekerrente’, zegt lector Lex van Teeffelen van Hogeschool Utrecht, gespecialiseerd in nieuwe financieringsvormen voor het midden- en kleinbedrijf. Hij pleit bij krediet aan kleine ondernemers voor een renteplafond en een zorgplicht.
Consumenten zijn in Nederland goed beschermd tegen kwalijke kredieten. Verstrekkers mogen hun niet te veel geld uitlenen en dienen zich te houden aan een maximum rentepercentage van 14 procent op jaarbasis.
Voor meer dan een miljoen zzp’ers geldt die bescherming niet. Zij hebben als ondernemers meer kennis en voorbereiding dan consumenten en zijn zelf verantwoordelijk voor hun financiële onkunde, vindt minister Hoekstra van Financiën. Een maximale rente bestaat niet, kredietverstrekkers hebben voor zzp’ers geen zorgplicht, en toezichthouder AFM heeft geen mandaat voor bedrijfsleningen.
Maar veel zzp’ers zijn eerder bevlogen vakmensen dan calculerende entrepreneurs. ‘Zzp’ers denken in veel gevallen net als een consument. Ze zien de kosten per maand en denken: dat is de rente, klaar. Maar met 10 procent per maand kom je uit op een rente van 120 procent per jaar’, zegt Van Teeffelen. Ook financieel gedragswetenschapper Martijn Keizer van de Rijksuniversiteit Groningen maakt geen onderscheid tussen zzp’er en consument. ‘Een ondernemer met een webwinkel vanaf zolder rommelt net zo goed maar wat aan.’
Van dat financiële ‘gerommel’ maken de Scandinavische aanbieders gebruik, en met succes. De twee jaar jonge markt voor exorbitant duur zzp-krediet is klein, maar heeft een potentie ter grootte van het miljoen zzp’ers. Yeaz heeft in het eerste halfjaar van zijn bestaan naar eigen zeggen 3,5 miljoen euro verstrekt aan zo’n 400 zzp’ers en andere kleine ondernemers. Volgend jaar wil het bedrijf 20 tot 40 miljoen euro krediet verstrekken. OPR verstrekte in de afgelopen vier kwartalen bijna 6,5 miljoen euro en groeit snel. Ferratum wil niet zeggen hoeveel geld het uitleent via zijn zakelijke tak.
Ze richten zich op kleine ondernemers die een droom willen waarmaken, maar niet door de strenge schifting van de bank komen. Online roemen de bedrijven zich om hun weinig kritische controle. Een paar maanden aan banktransacties en soms jaarcijfers zijn genoeg voor tienduizenden euro’s aan krediet. Bij Yeaz, dochterbedrijf van het Zweedse Svea, zijn een KvK-nummer en een raming van de omzet zelfs al voldoende. De kredietwaardigheid van klanten schat het bedrijf in op basis van onder meer bedrijfsbranche, bedrijfsadres en eerder betaalgedrag.
De kredietverstrekkers hebben een andere visie op hun bedrijfsmodel. Yeaz helpt kleine ondernemers juist om door te kunnen, legt directeur en minderheidsaandeelhouder Laurens van der Starre van Yeaz uit. ‘Onze klanten springen een gat in de lucht dat ze eindelijk eens gehoord en geholpen worden.’ OPR en Ferratum willen niet reageren. In een eerder telefoongesprek claimde een woordvoerder van OPR strenger te zijn dan sommige concurrenten en voor elke aanvraag een telefonisch consult te houden. Ferratum mailde eerder dat de rente ‘in voorkomende gevallen’ zakt tot 14,4 procent op jaarbasis.
De oppositie in de Tweede Kamer is niet van hun goede intenties overtuigd. GroenLinks, Partij van de Arbeid en Denk, dat als eerste Kamervragen stelde, willen strenger toezicht op zzp-leningen. Ze weten ook dat dat er voorlopig waarschijnlijk niet zal komen. De regering onder leiding van de VVD voelt weinig voor wat de partij ziet als het beperken van ondernemersvrijheid. Hoekstra zet niet in op strakker toezicht, maar op zelfdiscipline. Een gedragscode uit de sector moet volgens hem leiden tot verbeterd gedrag.
Lees ook: Zzp’er leent moeiteloos. Tegen 200 procent rente, dat wel. Fikse leningen, zonder lastige vragen, maar met een torenhoge rente. Kredietcowboys richten zich hiermee op kwetsbare zpp’ers. Zelfs schulden stapelen is geen probleem, blijkt uit een aantal eigen aanvragen.