Nijpels reist door het land om burgers gerust te stellen over Klimaatakkoord: ‘Het is belangrijk dat ik vertel wat de feiten zijn’

In een Vlissingse bioscoopzaal, waar op andere dagen speelfilm De Dirigent draait, hoort de orkestleider van het Klimaatakkoord Zeelands zorgen aan over zijn energietransitie in de maak. De tour van Ed Nijpels langs de Nederlandse burger en ondernemer moet ertoe leiden dat het ontwerp-Klimaatakkoord dat eind dit jaar ‘onder de kerstboom’ ligt, breed wordt gedragen in de samenleving.

‘Er wordt veel onzin verteld over waar wij mee bezig zijn’, zegt Nijpels woensdag. ‘Het is belangrijk dat ik vertel wat de feiten zijn.’ De rode draad bij zijn contacten met burgers: zorgen over geld, windmolens in de achtertuin en angst voor een onverwachte klop op de deur van een loodgieter die het gas komt afsluiten.

Zijn standaard reactie op deze zorgen: vanuit Den Haag leggen wij niets op en de extra maatschappelijke kosten – 3 tot 4 miljard euro per jaar, volgens het Planbureau voor de Leefomgeving – zijn relatief laag. ‘Een fors bedrag, absoluut, maar minder dan we jaarlijks uitgeven aan roken’, zegt hij voor een scherm met vruchten. De kosten voor de zorg hebben de omvang van een meloen, die van het klimaat een kleine braam. ‘Dat het onbetaalbaar zou zijn, is een sprookje. Het Klimaatakkoord, dames en heren, is betaalbaar.’

Nijpels mag dan met speels gemak, frivool en met zichtbaar plezier zijn verhaal doen voor grote groepen mensen, Peter Joosse (61) neemt dus geen genoegen met dit antwoord. De ondernemer maakt zich inmiddels meer zorgen over het klimaatbeleid dan over het klimaat. Niet dat hij tegen een klimaatakkoord is, maar zoals het nu gaat, komen de lasten volgens hem vooral bij de kleine burger terecht en worden de grote vervuilers van de industrie gespaard.

‘Ik kan een warmtepomp van een paar duizend euro wel betalen’, zegt de Zeeuw. ‘Dat is het niet. Maar stel je voor dat je voor 1.500 euro met een gezin moet rondkomen? Ik zie nog niet hoe Nijpels en de onderhandelaars dit gaan oplossen.’

Zonneweiden en windparken

Sinds begin dit jaar leidt Nijpels op verzoek van Klimaatminister Wiebes de onderhandelingen voor de opvolger van het Energieakkoord dat hij in 2013 sloot. Vijf tafels – mobiliteit, industrie, energie, gebouwde omgeving en landbouw – hebben conform de afspraken in het ‘Akkoord van Parijs’ een CO2-reductiedoelstelling meegekregen. Samen onderhandelen ze hoe ze die tot het jaar 2030 halen en waar de rekening terechtkomt.

Gemeenten en provincies onderhandelen ook mee, omdat op regionaal niveau de keuzen voor de technologie worden gemaakt. ‘Dat klinkt mooier dan het is’, zegt Nijpels tegenover een zaal met zo’n vierhonderd Zeeuwen, die van al deze eerlijkheid spontaan in de lach schiet. ‘De realiteit is dat we allemaal maar een beperkt aantal mogelijkheden hebben.’ Zo ontkomt vrijwel geen regio aan zonneweiden en windparken bij de invulling van de zogenoemde regionale energiestrategie.

In Zeeland hebben ze het bezoek van Nijpels aangegrepen om een start te maken met het Zeeuws energieakkoord, hun regionale strategie. ‘Wij bepalen wel zelf waar we de windmolens en zonnepanelen neerzetten’, heeft een ambtenaar van de provincie dan al gezegd in de bus die op zonne-energie bezoekers van het treinstation naar het energie-evenement vervoert. ‘We kiezen er ook zelf voor werk te maken van onderwatermolens die getijdenenergie opwekken.’

Rekenmachientje

Of de regionale initiatieven genoeg reductie opleveren voor de nationale doelstelling van 49 procent CO2-reductie ten opzichte van referentiejaar 1990, zal voor het einde van 2018 blijken. ‘Ik zit met mijn rekenmachientje klaar’, zegt Nijpels. Een aantal mensen gaat al dat plannen maken toch wat te snel. Want wordt klimaatverandering wel door de mens veroorzaakt? Dat is een vraag die Nijpels toch altijd nog krijgt.

‘97 procent van de geleerden zegt dat klimaatverandering, waarvan we iedere dag de gevolgen zien, door de mens wordt veroorzaakt’, zegt Nijpels. ‘En zelfs als we er niet helemaal zeker van zouden zijn, dan nog is het onverantwoord om het risico te nemen en niets te doen.’ De oud-milieuminister wil dat het voor iedereen duidelijk is dat hij niet bezig is met een ‘hobby is van geitenwollensokkentypes’. ‘We doen het omdat klimaatverandering het grootste gevaar is waarmee we op dit moment worden geconfronteerd.’

De Zeeuw Joosse hoort het hoofdschuddend aan. Hij vindt het allemaal maar hypocriet. ‘Zolang dit klimaatakkoord niet gaat voorkomen dat we voor 9,95 euro naar Barcelona kunnen vliegen, blijft het een lachertje’, zegt hij verwijzend naar de lucht- en scheepvaart die in 2015 buiten het klimaatakkoord van Parijs zijn gehouden. Dat eindeloos uitbreiden van Schiphol vindt hij nog zo’n hypocriete tegenstrijdigheid.

Joosse is ook voor dwingender maatregelen dan die nu worden uitgedacht aan de klimaattafels. ‘Verplicht zonnepanelen op kantoorgebouwen en bedenk strenge maatregelen voor de industrie’, zegt hij. ‘Je moet de mensen niet de keuze laten.’

Maar ondanks dit soort ‘chagrijnige praat over het klimaatbeleid’, zoals Nijpels het noemt, zien volgens hem genoeg mensen de zonnige kant van de energietransitie. Want hoe komt het anders dat op 550 duizend Nederlandse daken zonnepanelen liggen, wil Nijpels weten. ‘Zij hebben niet gewacht op een verplichting van de overheid.’