Direct naar artikelinhoud
wetenschapscholieren

Aanpassing schooltijden zorgt voor beter presterende puber

Middelbare scholen die later beginnen, hebben beter uitgeruste leerlingen en dat vertaalt zich in hun schoolresultaten. Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek op twee scholen in Seattle. De leerlingen sliepen door het verschuiven van hun eerste lesuur ’s morgens gemiddeld ruim een half uur langer. Hun schoolcijfers stegen met een halve punt.

Scholier parkeert fiets bij middelbare school in HaarlemBeeld ANP XTRA

De studie, die woensdagavond is gepubliceerd in Science Advances, voegt zich bij de stapel wetenschappelijke onderzoeken naar het onderwerp die veelal een voordeel aantonen van latere schooltijden. De Amerikaanse onderzoekers, die hun studie met een knipoog naar de beroemde film Sleep more in Seattle doopten, gebruikten voor het eerst een objectieve meetmethode om het aantal slaapuren van leerlingen vast te leggen. Die droegen twee weken lang een zogeheten sleeptracker, een polsband die de hoeveelheid licht en activiteit meet en daarmee op objectieve wijze het slaappatroon registreert. Tot nu toe maakten wetenschappers gebruik van vragenlijsten die deelnemers zelf moesten invullen, een tamelijk onbetrouwbare methode.

Pubers hebben een ander slaapritme. Hun biologische klok schuift naar achteren, ze gaan laat naar bed en kunnen ’s morgens moeilijk opstaan. Slaapgebrek is het gevolg. Daarom experimenteren scholen wereldwijd, ook in Nederland, met een latere start van het eerste lesuur. Volgens een recente overzichtsstudie ontbreekt echter nog deugdelijk bewijs voor de meerwaarde daarvan.

De Amerikaanse onderzoekers maakten handig gebruik van wat zij ‘een natuurlijk experiment’ noemen: toen middelbare scholen in Seattle aankondigden dat het eerste lesuur niet langer om tien voor 8 zou beginnen maar om kwart voor 9, konden zij op twee scholen het slaappatroon van tachtig 16-jarige leerlingen voor en na invoering van de maatregel vergelijken. De vrees dat pubers later zouden gaan slapen, bleek onterecht. Ze sliepen ’s morgens gemiddeld 34 minuten langer. Hun cijfers verbeterden, met de aantekening dat het daarbij alleen om het vak biologie ging.

‘Niet gering’

Bert van der Horst, hoogleraar chronobiologie en gezondheid aan het Rotterdamse Erasmus MC, spreekt in een reactie van ‘een gedegen onderzoek’ met een stevig resultaat: ‘Een half uur extra slaap, en een half punt hoger op de cijferlijst, dat is niet gering.’ De twee groepen leerlingen zijn beide keren op hetzelfde tijdstip van het jaar onderzocht, het lesprogramma was hetzelfde en de resultaten van de polsband zijn gecontroleerd met behulp van informatie uit logboeken. ‘Deze studie is completer dan eerder uitgevoerde onderzoeken’, aldus Van der Horst.

De Amerikaanse vereniging van kinderartsen adviseert middelbare scholen al een paar jaar om hun eerste lesuur op te schuiven om slaperige leerlingen te voorkomen (waarbij aangetekend dat Amerikaanse scholen vaak eerder beginnen dan hier). Het kan volgens Van der Horst geen kwaad om die discussie over aangepaste schooltijden ook in Nederland te voeren.

Uitstel van het eerste lesuur met 55 minuten leidde niet tot 55 minuten extra slaap bij leerlingen, erkennen de onderzoekers. De hoeveelheid slaap van de Amerikaanse leerlingen was na invoering van het nieuwe rooster nog altijd niet optimaal: op schooldagen sliepen ze gemiddeld 7 uur en 24 minuten, ruim een uur minder dan aanbevolen. Dat wijst erop, zegt Van der Horst, dat er meer factoren zijn die de slaaptijd van pubers beïnvloeden: sociale aspecten, maar ook het avondlicht uit hun telefoons en laptops.

‘Niet gering’
Beeld anp