Reizen is het nieuwe roken? Niet meer reizen is misschien wel schadelijker
Volgens Marius Appelman, de oprichter van een reisorganisatie, zou de sociale impact van reizen in de discussie net zo zwaar moeten wegen als CO2-schade.
‘CO2 compenseren kan niet!’, stelde Kassa recent. Het was een onderstreping van de boodschap die het VPRO-programma Tegenlicht vorig jaar al verkondigde: ‘Reizen is het nieuwe roken’. De Correspondent noemde in een artikel de schade die reizen toebrengt ‘een ongemakkelijke waarheid’ en daar hebben ze een punt. Want de feiten liegen er niet om: in 2016 stootte de luchtvaartsector 13 megaton CO2 uit en er is nog geen noemenswaardig alternatief. We kunnen eigenlijk niet anders dan concluderen dat we met al onze reizen de wereld om zeep helpen.
Maar is dat wel zo?
Allereerst: nee. CO2 is terecht een hot topic en het is goed dat de bewustwording erover groeit. Maar waar de schoen wringt, is het feit dat we niet kijken naar de bredere discussie over de gehele impact van reizen – zowel positief als negatief.
De realiteit is dat de reisbranche de komende jaren schade zal blijven aanrichten. De gemiddelde uitstoot van een verre reis bedraagt ongeveer een kwart van wat een mens per jaar zou mogen uitstoten. Dat is niet gering.
Er wordt al veel gedaan om de complete CO2-uitstoot van reizen in hetzelfde jaar nog te compenseren. Dat gebeurt door een deel van de omzet direct te investeren in duurzame energieprojecten wereldwijd, zoals energiezuinige kooktoestellen en bosbescherming. Deze activiteiten zorgen er niet alleen voor dat de CO2-uitstoot gecompenseerd wordt, maar zorgen ook voor nieuwe werkgelegenheid en veiliger leefomgevingen.
Ook positieve gevolgen
Natuurlijk zou het beter zijn voor het klimaat om helemaal niet te vliegen, maar dat zie ik niet als realistische – of zelfs verstandige – optie, want vliegen heeft ook positieve sociale gevolgen die net zo belangrijk zijn. Alleen al economisch: de reisbranche is goed voor 6,4 procent van de Nederlandse en 15 procent van de wereldwijde werkgelegenheid.
De sociale impact van reizen zou in de discussie net zo zwaar moeten wegen als CO2. Als we oorlogen, onbegrip en een kloof tussen culturen willen voorkomen, dan is er een inherente noodzaak voor reizen. Reizen en contact met andere culturen zorgen voor meer onderling begrip. Dat gaat vooral op als we op een betrokken manier reizen; dus liever geen all-inclusive resorts of grote hotelketens, maar kleinschalige slaapplekken en activiteiten, gerund door locals, waarbij het geld rechtstreeks naar hen vloeit.
Reisconcepten verduurzamen
We moeten onze bestaande reisconcepten verduurzamen, of dat nu is door lokale projecten te ondersteunen, te kiezen voor ecolodges en schoon vervoer of door zelf slaapplekken te creëren die duurzaam zijn en werkgelegenheid creëren. Daarbij ben ik een voorstander van de vliegtaks zolang die niet de staatskas spekt, maar die belastingopbrengst ten behoeve komt van duurzame innovatie, zoals schonere vliegtuigen en biobrandstof. Die mogelijkheden zijn dichterbij dan we denken. We leven in een tijdperk van exponentiële technologische groei, waar vandaag al zóveel meer mogelijk blijkt dan gisteren. Als voorbeeld: denkt u dat we twintig jaar geleden hadden kunnen bevroeden dat er vandaag de dag wereldwijd 1,3 miljoen elektrische auto’s rond zouden rijden? Zou hetzelfde niet voor elektrisch vliegen kunnen gelden?
Er zijn tal van mogelijkheden om reizen positief te laten zijn, als je je ogen er maar voor opent. Thuis op de bank blijven zitten omdat reizen slecht zou zijn, lijkt mij de armoedige weg. De wereld heeft onze betrokkenheid nodig. Laten we aan het werk gaan om die op een meer verantwoorde manier vorm te geven.
Marius Appelman, oprichter Riksja Travel