Ouderen kijken verwonderd naar de verkiezingen: ‘Vroeger zouden we niet zo opgewonden doen’

Vroeger was ik groot, zegt Fred Gubitosi, buiten in zijn rolstoel voor bejaardentehuis Waterford, terwijl hij peinzend naar de regen kijkt. Zes voet en een beetje, ongeveer één meter 83. ‘Ik was de één na grootste van mijn footballteam. Zes voet. Dat was vroeger heel wat. Fuhgeddaboudit.’

Vroeger.

Achter hem, door de schuifdeuren en dan rechtsaf, het gangetje door, wijzen pijltjes in drie talen naar de toekomst. Vote here. Vote aquí. Vier Chinese tekens. De pijltjes komen uit bij een zaaltje waar zes mensen klaar zitten achter tafels met papieren met lange lijsten namen. Iemand steekt zijn hoofd in een hokje met een wapperende Amerikaanse vlag. In een hoek kijkt een agent enigszins wantrouwend toe.

Dinsdag kiest Amerika zijn nieuwe volksvertegenwoordigers voor het Huis van Afgevaardigden, voor (een deel van) de Senaat, en voor lokale afgevaardigden en beambten in staatsparlementen, onderwijsraden, politiebureaus en rechtbanken. Het gebeurt met grote woorden. Ga stemmen! Het Presidentschap Hangt ervan Af! Maak van een Tragedie een Tournure! De Ziel van Amerika staat op het spel!

Koorts

Ach ja, zegt Gubitosi (80). ‘Die paniek de hele tijd. Vroeger zouden we niet zo opgewonden doen. Het lijkt wel of iedereen koorts heeft. We hebben elkaar ziek gemaakt.’

Terwijl het goed zou moeten gaan, zegt hij. Zo veel mensen hebben auto’s. Telefoons. De hele dag tv. ‘Er is zo veel meer van alles. En toch hebben we te weinig.’

Waterford is een bejaardentehuis in Sheepshead Bay, een wijk in Brooklyn aan de rand van het water, waar oude New Yorkers met vaak Italiaanse of Joodse voorouders terecht zijn gekomen. Hier, in de bejaardentehuizen van het land, zitten de mannen en vrouwen die Amerika groot hebben gemaakt, de afgelopen eeuw. Nu wachten ze hier, soms knarsetandend en soms berustend, het einde af.

‘Het sneeuwde altijd’, zegt Gubitosi. ‘De hele winter. Ik ging met de slee boodschappen doen voor mijn moeder. De hond trok me. We waren altijd buiten, er was maar twee uur tv per dag. We speelden voetbal in de straat, er stond maar één auto geparkeerd, die was van de man van het café. Toen ik dertien was danste ik de mambo in Manhattan. We hadden minder, maar konden meer dan nu, denk ik.’

Er komt een dametje naar buiten met twee ‘I voted’-stickers op haar jasje. Ze loopt met een rollator richting een van de theehuizen hier langs de kade. ‘Nee hoor, dit was niet de laatste keer dat ik gestemd hebt’, zegt ze, en stelt zich voor als Gloria Murray, 82. ‘Ik wil nog zien hoe dit afloopt.’

We mogen raden op welke partij ze gestemd heeft, maar ze geeft het antwoord niet.

‘Het land is in handen van een New Yorkse projectontwikkelaar’, zegt ze. ‘Ik houd van New York, maar je moet het land niet aan projectontwikkelaars overlaten.’

Daarvan zitten er in beide partijen te veel, vindt ze. ‘Mensen die te veel aan zichzelf denken, en te weinig aan de mensen voor wie ze moeten zorgen.’ Ze vond Eisenhower een goede, en Lyndon B. Johnson. Eisenhower, de oud-generaal die na de oorlog het snelwegennet aanlegde. En Johnson, onder wie de belangrijkste burgerrechtenwetten werden getekend. ‘Dat waren mannen met plannen voor het land. Wie heeft er nu nog een plan?’

Veteranenpet

Gubitosi werd stratenmaker, Murray lerares. Ze legden de basis waarop Amerika verder groeide, na de jaren vijftig en zestig. ‘Het was mooi werk’, zegt Gubitosi. ‘Als ik in de shovel zat, heerlijk rustig. Nu hebben ze telefoons en worden ze de hele tijd gebeld. Niemand kon mij bereiken, ik hoefde alleen maar mijn werk te doen.’

Even verderop rolt Pasquale Pizzimenti (94) langs de straat, met een veteranenpetje op zijn hoofd en een Amerikaans vlaggetje aan de rugleuning van zijn rolstoel. Hij maakt zijn dagelijkse ommetje, regen of geen regen. ‘Mensen kunnen niet de hele dag stilzitten. Mensen moeten bewegen. En het weer kan altijd slechter.’

Hij was in de Tweede Wereldoorlog gelegerd in Groenland, waar de eerste Amerikaanse weer- en radiostations werden opgezet, later gevolgd door radarstations tegen inkomende ballistische raketten. Koud, zegt hij. Later ging hij naar IJsland, dat was iets beter te doen. Toen naar Engeland, en na de Tweede Wereldoorlog meteen door naar de Koude Oorlog, in Spanje, Portugal, en Italië, het land van zijn voorouders.

‘Ik heb 35 jaar voor het land gewerkt. We waren het machtigste land van de wereld, en we gebruikten die macht. Ik weet niet of we dat altijd goed hebben gedaan. Maar we stonden op tegen dictators. Eerst Hitler, daarna tegen Stalin en de communisten. Daar ben ik trots op. Nu proberen we dictators te vriend te houden.’

Per post

Ja, zegt hij, hij heeft gestemd, per post, in Florida, waar hij geregistreerd staat. Op de Democraten. Zijn vader kwam als jongetje van twaalf hier in Amerika aan, op Ellis Island, uit Calabrië, de teen van Italië. ‘Iedereen wilde daar weg. Nu zijn er andere immigranten, uit andere plekken in de wereld. Dat zijn geen mensen om bang voor te zijn, het zijn mensen die het land groot kunnen maken. Of hun kinderen.’

De jaren zestig, dat is zijn favoriete tijd. ‘We waren niet arm en niet rijk. Eén baan was genoeg. We hadden een huis en een auto.’ Ja, er vielen doden bij rassenrellen en in de burgerrechtenstrijd. ‘Het land was nog niet af. Maar er was een richting. We wisten dat we nog verder konden groeien.’