Opvoeden: hoe houd je zoon- of dochterlief erbij als je gaat voorlezen?

Nu de Kinderboekenweek is begonnen worden ouders (terecht) gewezen op het belang van voorlezen. Elke avond pak ik vol goede moed Boer Boris uit de kast, om al snel te merken dat de aandacht van mijn kleuter en peuter zich verplaatst naar andere zaken, zoals op het bed springen. Mijn dochter (4) heeft bovendien iets nieuws bedacht bij het omslaan van de pagina: ‘Volgende vagina!’ zegt ze, stikkend van het lachen. Mij bekroop het gevoel dat ik het voorlezen nog niet helemaal onder de knie had. Vandaar de vraag: hoe doe je dat nou goed, voorlezen?

Wat zeggen de deskundigen?

‘Uit onderzoek weten we dat interactief voorlezen het meest bijdraagt aan de taalontwikkeling van kinderen’, zegt Judith Stoep, die zich als onderzoeker aan het Expertisecentrum Nederlands bezighoudt met leesvaardigheid van kinderen. Dit betekent dat ouders zich niet beperken tot de letterlijke tekst in het boekje, maar daarover in gesprek gaan met hun kind. Maar babbelen doen we toch al de hele dag? Ja, maar de interactie tussen kind en ouders is veel taalrijker tijdens het voorlezen dan op andere momenten, zoals tijdens het eten en spelen, blijkt uit onderzoek.

Hoe pak je dat interactief voorlezen aan? ‘Wees zelf het rolmodel en benoem hardop wat jij denkt terwijl je leest: waar zou die olifant zich gaan verstoppen, hij is zo groot. Of: hij heeft een zwembroek aan, dan gaat hij vast straks zwemmen’, adviseert Jessica Jager. Als projectleider van de VoorleesExpress Eemland geeft ze workshops interactief voorlezen. ‘Doe je dit consequent, dan raakt je kind gewend aan deze manier van denken tijdens het voorlezen en komt er vanzelf een gesprek op gang.’ Je hoeft dus geen duizend vragen op je kind af te vuren.

Bij voorlezen geldt de kracht van herhaling. Dat biedt wellicht enige troost als je wéér Dikkie Dik krijgt aangereikt door je peuter. ‘Elke keer ontdekken ze een nieuw laagje en leven ze zich meer in’, zegt Stoep. ‘Tot het moment dat ze kunnen anticiperen op wat er komen gaat. Als je varieert met de tekst word je direct terechtgewezen.’ Kent je kind het verhaal door en door? Dan kun je vragen: wat zou er nog meer kunnen gebeuren? Zo’n alternatief einde verzinnen stimuleert het denkproces.

Waar moet je nog meer op letten?

Ga moeilijke woorden niet versimpelen. ‘Stel je komt het woord ‘bureau’ tegen, dan kun je vertellen dat mama ook een bureau in de slaapkamer heeft om tijdens corona aan te werken’, zegt Stoep. ‘Een onbekend woord wordt betekenisvol doordat het in de belevingswereld van het kind voorkomt.’ Sowieso is het een goed idee om de gesprekjes over het boek te laten aansluiten op de eigen ervaringen van zoon- of dochterlief.

Dwing je kind niet om het verhaal uit te lezen. ‘Tien minuten lezen per dag is al mooi. Het moet vooral een leuk moment zijn’, zegt Linda Wings, coördinatie leesbevordering in de bibliotheek Heerlen. Tijdens de voorleeshalfuurtjes in de bibliotheek ziet Wings dat sommige kinderen moeite hebben met stilzitten. ‘Je kunt ervoor kiezen om er een liedje bij te zingen of om attributen te gebruiken. Ook zijn er theaterleesboekjes waar je als ouder en kind een bepaalde rol speelt. Volg de interesse van je kind.’

Jager vult aan: ‘Luisteren is ook iets wat kinderen moeten trainen. Bouw het op. En laat je niet ontmoedigen als je kind zit te wiebelen. Kies desnoods een boek voor wat jongere kinderen.’

Tot slot deze leuke vraag, uit de koker van de Britse schrijver en leesbevorderingsexpert Aidan Chambers, die toepasbaar is ongeacht welk boek je voor je hebt: ‘Met wie zou jij een vriendje willen zijn?’