Wil jouw kind net als Greta Thunberg de wereld redden? ‘Maak het klein, kijk eerst in huis wat er duurzamer kan’

Nadat ze de documentaire van David Attenborough op Netflix had gezien, was de 9-jarige dochter van een kennis zo geschrokken, dat ze besloot haar spaargeld te doneren aan het WWF én een inzamelactie op te zetten. Haar ouders spraken met haar af dat ze het opgehaalde bedrag zouden verdubbelen. Wat doe je wanneer je kind zich ontpopt tot een Greta Thunberg en de wereld wil redden?

‘Het is belangrijk dat je je kind meegeeft dat het niet machteloos staat. Iedereen kan een steentje bijdragen om de wereld beter te maken’, zegt Marieke Eyskoot. Ze schreef Dit is een goede gids, een boek met adviezen over hoe je duurzaam en bewust kunt leven. Later publiceerde ze Dit is een goed gidsje, met vergelijkbare tips, maar dan voor kinderen.

Kort douchen

Maak het klein en behapbaar, adviseert Eyskoot, door bijvoorbeeld samen in huis te kijken wat er duurzamer kan. ‘We maken de hele dag keuzes: zet je de verwarming een graadje lager en doe je dikke sokken aan? Hoe lang sta je onder de douche? Je zou het in de vorm van een wedstrijd kunnen gieten om het nog aantrekkelijker te maken. Zet een eierwekker en houd een challenge wie het kortst kan douchen.’

Volgens Eyskoot is het mooi wanneer je als gezin kunt leren dat het maken van groene keuzes niet extra werk betekent, maar een onderdeel van het gewone leven kan zijn. Neem de route van huis naar school. ‘Zwerfafval is slecht voor het milieu: dieren eten het op of het komt in het water terecht. Je kunt een tas meenemen en het afval oppakken dat je op de grond ziet liggen.’ In Dit is een goed gidsje tipt Eyskoot de speelotheek, die je in veel dorpen en steden vindt, waar je speelgoed kunt lenen. ‘Zo koop je niet steeds iets nieuws.’

Om als ouder te laten zien dat je je kind serieus neemt, kun je samen kritisch kijken naar de momenten waarop je de auto pakt. ‘Bestudeer op een kaart van de omgeving wat er binnen een straal van 5 kilometer van huis allemaal is: school, supermarkt, oma, speeltuin. Wat zou hiervan lopend of op de fiets kunnen?’ Door samen op onderzoek uit te gaan, wordt het een gedeelde verantwoordelijkheid.

Wat als je het gevoel hebt dat je kind zich het leed in de wereld te veel aantrekt? Je wilt je kind naast idealisme ook realiteitszin bijbrengen, zegt Pedro De Bruyckere, pedagoog en onderzoeker aan de Universiteit Leiden. Hij schreef het boek Met de kinderen alles goed – Opgroeien in tijden van crises, waarin hij ouders aanmoedigt hun kind weerbaar te maken. ‘Dat betekent niet dat je kind niet geraakt mag worden door wat er gebeurt op deze planeet, maar dat je ze ook leert om te relativeren en om realistische doelen te stellen.’

Afstand nemen

Kinderen kunnen zich verliezen in een project, zoals geld inzamelen voor het goede doel. ‘Aan ouders de taak om ervoor te zorgen dat er een gezonde vorm van afleiding is, zoals afspreken met vriendjes en sporten.’ Volgens de pedagoog is het mooi als kinderen al op jonge leeftijd leren dat je soms meer gedaan krijgt door even afstand te nemen.

Jongeren zijn vatbaar voor irrationeel denken, vertelt De Bruyckere. Met elkaar kun je denkfouten onderzoeken en bespreken. Misschien is je puber ervan overtuigd dat de wereld kapotgaat en ziet hij of zij niet langer de dingen die wél goed gaan. ‘Ga je daartegenin, met de mededeling dat het wel meevalt, dan stokt het gesprek. Vraag door. Gaandeweg kun je zaken benoemen die wél goed gaan.’

Als ouder vervul je een achterwachtfunctie. Je bent er als vangnet voor de jonge activist, maar neemt niet de leiding over, vertelt De Bruyckere. Dat kan soms knap lastig zijn, wanneer je als vader met photoshopskills je handen voelt jeuken om een professionele poster in elkaar te draaien voor die inzamelactie. ‘Het gevaar bestaat dat je zo’n actie naar je toe trekt en het misschien veel groter maakt dan het kind wil of aankan. Dan ontneem je hem of haar een leerkans.’