Zelfbruiner, is dat een goed alternatief voor de zon?
Te veel zon is slecht voor je, dat weet iedereen. Maar is een zelfbruiner een goed alternatief als je toch een mooi bruin kleurtje wilt?
Wat is de belangrijkste oorzaak van huidveroudering? Ouder worden. Maar teveel blootstelling aan zonlicht is nummer twee. Zonlicht is ook oorzaak nummer één van huidkanker, zegt het Integraal Kankercentrum Nederland. Je moet dus wel wat over hebben voor dat mooie bruine kleurtje. En nee, de zonnebank is géén goed alternatief. Volgens de Gezondheidsraad is een zonnebank net zo gevaarlijk als de ‘echte’ zon. Blijft over: een wit velletje, tenzij je het geluk hebt om van nature al een tintje te hebben.
Maar hoewel beautybloggers en tijdschriften al jaren voorspellen dat ‘zomerwit’ het nieuwe ‘zomerbruin’ wordt, vinden we een bruin kleurtje gewoon mooier en gezonder staan. En daar komen zelfbruinende crèmes tevoorschijn: je smeert je in en na een paar uur heb je een mooi bruin tintje zonder één straaltje zon.
Zebrastrepen
De eerste zelfbruiners maakten je huid meer oranje dan bruin. Bovendien was het lastig om geen zebrastrepen te krijgen. Maar met de moderne zelfbruinende crèmes is het effect veel beter. Wat zit er nou in zo’n crème? Het actieve ingrediënt is DHA: dihydroxyaceton. Klinkt chemisch, maar DHA is een suiker, bijvoorbeeld uit suikerbiet of -riet. DHA reageert met de aminozuren (eiwitten) in je opperhuid en daardoor word je bruin. Het duurt vaak wel een paar uur voordat je huid een tintje heeft. DHA reageert sterker met verhoornde of eeltige huid: zo kun je bijvoorbeeld donkerbruine ellebogen, voetzolen of knieën krijgen. Van tevoren goed scrubben helpt. Was na het opbrengen direct je handen, of gebruik een handschoen. Tijdens het insmeren reageert DHA namelijk ook met de huid op je handpalmen….
Zelfbruiners heb je in allerlei soorten: lotions, crèmes, sprays, mousses en zelfs druppels, die je met je eigen crème kunt mengen. Wat je kiest, is persoonlijk. Maar hoe meer DHA je product bevat, hoe sneller je kleurt. DHA alleen geeft soms een wat gelig effect, afhankelijk van je eigen huidskleur. Daarom wordt het vaak gecombineerd met een andere bruinende suiker: erythrulose. Dat geeft een diepere, natuurlijkere kleur die bovendien langer blijft zitten. Dure bruiningsproducten die bijvoorbeeld claimen dat ze bruinen door ‘aerobe fermentatie van frambozen’ verkopen sprookjes: ook die producten bevatten gewoon DHA en erythrulose.
Die gezonde zon
Door zonlicht maakt ons lichaam vitamine D aan, worden depressies verlicht en slaap je beter. Bovendien verbeteren sommige huidaandoeningen, zoals acné en psoriasis.
Zelfbruiningsproducten zijn vaak flink geparfumeerd, want door de chemische reactie van DHA met je huid ontstaat een kenmerkend geurtje dat niet iedereen even lekker vindt. Kies eventueel voor een product met minder DHA (3 procent of lager), zoals een bruinende bodylotion. De geur én kleur zijn dan minder sterk: je zult vaker moeten smeren om de goede tint te krijgen. In instant-bruiningscrèmes die je huid direct al een kleurtje geven, zit een zogenaamde ‘cosmetische bruiner’. Zo’n bruinstofje spoel of zweet je er overigens snel weer af.
Een zelfbruiner is geen zonnebrandcrème. Hoe vaak je een zelfbruiner ook opbrengt, het beschermt je niet tegen de zon. Je verbrandt net zo snel als wanneer je onbeschermd zou zonnen. Dat komt doordat een zelfbruiner geen beschermend pigment helpt aanmaken. Combineer je zelfbruiner dus altijd met een zonnebescherming met minstens SPF 30, adviseert dermatoloog Amber Goedkoop van het Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. Er bestaan zelfbruiners met een beschermingsfactor: dat moet er wel duidelijk op staan.
Véél gezonder
En nu de hamvraag: zijn zelfbruiners gezonder dan bakken in de zon? Absoluut, roepen alle dermatologen eensgezind. Véél gezonder. Er zijn eigenlijk geen schadelijke effecten van DHA of erythrulose bekend. Sommige mensen kunnen allergisch reageren op DHA of andere stoffen in de zelfbruiner, maar dat kan bij vrijwel alles wat je op je huid smeert. Volgens Bas Wind, dermatoloog bij Medisch Centrum Jan van Goyen in Amsterdam, is het wel aan te bevelen om je mond en neus af te dekken als je een spray gebruikt. ‘DHA kan via je slijmvliezen terechtkomen in je longen. Hoewel ook hiervoor geen direct bewijs is, zou dit mogelijk schade kunnen aanrichten.’
Hoe zit het met zelfbruiners en het milieu? Daar is nog nauwelijks onderzoek naar gedaan, zegt cosmetica-onderzoeksjournalist Robin van Wechem. DHA lijkt niet schadelijk voor het milieu en breekt snel af: waarschijnlijk geldt dit ook voor erythrulose. Maar zelfbruiners kunnen net als zonnecrèmes andere schadelijke stoffen bevatten, zoals zonnefilters, parfums, siliconenolie en conserveringsmiddelen. Siliconen worden tegenwoordig gezien als ‘microplastics’, zonnefilters, sommige parfums en conserveringsmiddelen zijn schadelijk voor het waterleven. Dus ook voor zelfbruiners geldt: smeer met mate.
Bruin of verbrand?
Zonlicht op onze huid bestaat uit 2 soorten ultraviolette straling: UVA, dat huidveroudering veroorzaakt en UVB, dat zorgt voor zowel bruining als verbranding. UVB activeert namelijk de huidcellen die natuurlijke melanine (pigment) produceren. Hoe meer melanine in je huid, hoe bruiner en beter beschermd tegen UV-straling je bent. Maar als je huid in korte tijd teveel UV-straling krijgt, is de melanineproductie nog onvoldoende en verbrand je. Als dit te vaak gebeurt, vergroot je de kans op huidkanker. Langzaam bruinen is dus het beste.