Volt-leider Laurens Dassen: verknocht aan het dorpse verenigingsleven, inspirator van een partij voor heel Europa

Het is een februari-avond in 2018 in Café Kale, een Amsterdamse bruine kroeg met uitzicht op het gebouw van De Nederlandsche Bank. Bezoekers van bijeenkomsten van Volt Nederland blijven tot zover beperkt tot het netwerk van een kopgroep van tien die sinds eind 2017 poogde een Nederlandse tak van Volt op poten te zetten. In die kopgroep zitten onder anderen Reinier van Lanschot (lijsttrekker bij de Europese verkiezingen en nu co-president van de Europese familie), huidige penningmeester Auke Boomsma en bestuurslid Lars Jongerius. 

Maar die avond komen er voor het eerst mensen ‘van buiten’, die op Volt zijn afgekomen naar aanleiding van wat later binnen Volt ‘het fameuze NRC-artikel’ is gaan heten, de eerste keer dat in de Nederlandse media serieuze aandacht was voor Volt.  Onder hen ook een jonge ABN Amro-bankier, die eerder al bij de PvdA, VVD en D66 had rondgekeken maar niet vond wat hij zocht. Bij die partijen wordt te veel in nationale kaders gedacht, vindt Laurens Dassen, terwijl thema’s die voor hem belangrijk zijn, zoals veiligheid, migratie en klimaat grensoverschrijdend zijn.

Ook Dassen heeft het NRC-artikel gelezen en is dolenthousiast. Volt is de eerste partij die in alle Europese landen actief wil zijn, met een overkoepelend partijprogramma en zonder politiek die in de eerste plaats uitkomt voor het landsbelang. Hij schrijft zich meteen in. Haast voor hij zich goed en wel heeft voorgesteld, ontwikkelt Laurens Dassen zich tot actief lid, partijvoorzitter en lijsttrekker van Volt en nu zelfs de leider van de allereerste Volt-fractie in een nationaal Parlement. Maar wie is die jonge partijleider die een onvervalst pro-Europees geluid door Den Haag wil laten galmen?

Jeugdorkest

Laurens Dassen (Eindhoven, 1985) groeit op in de bossen aan de rand van Knegsel, een dorp met veel welgestelde forensen, onder de rook van Eindhoven. Zijn moeder is basisschooldocent, zijn vader directeur bij Philips. Dassen speelt bariton (saxhoorn) in het lokale jeugdorkest en op zondag rijdt hij met z’n zus en broertje op een scooter naar het Philips Stadion, waar ze een seizoenkaart hebben bij PSV.

Op de deurmat vallen steevast het Eindhovens Dagblad, het FD, de NRC en Elsevier. Vader Alphons, als hij niet op zakenreis is, heeft het met zijn drie kinderen vaak over politiek en de wereld buiten Knegsel. Hij is het die zijn oudste zoon in februari 2018 het NRC-artikel appt. ‘Ik haakte regelmatig af bij die gesprekken’, zegt oudere zus Marlène. ‘Maar tegen Laurens heb ik altijd gezegd dat hij de politiek in moet.’

De leider van een pan-Europese partij is behoorlijk gesteld op Knegsel en zijn verenigingsleven. Tijdens zijn studietijd in Nijmegen komt hij nog ieder weekend naar huis om te voetballen bij Knegselse Boys. Als hij 21 is en zijn jaargang te oud is geworden voor het jeugdorkest, staat hij bij de afscheidsceremonie volle bak te janken, vertelt dirigent Raymond Lodders aan de telefoon. Veertien jaar later houdt Lodders het ook niet droog. ‘Het was een mooie tijd. Hij is echt gevormd door Knegsel.’

Bescheiden en bevlogen

Vrienden, familie en studiegenoten omschrijven Dassen zonder uitzondering als een bescheiden, maar bevlogen man. Vaak druk bezig met van alles organiseren, of het nou bij de voetbalclub, het jeugdorkest, de studentenvereniging of bij Volt is. ‘Hij is altijd degene die speecht op verjaardagen’, zegt zijn zus. 

‘Als ik met hem een biertje ga drinken in een bruine kroeg komt hij altijd in gesprek met onbekenden’, zegt studievriend Tim de Goede. ‘Dat kunnen allerlei mensen zijn. Ik heb het idee dat hij dat eigenlijk het leukst vindt. Hij is ook nooit de eerste die weggaat bij een kroegavond.’

Het komt hem goed van pas bij Volt, waar de beginperiode veelal bestaat uit kleinschalige avondjes in kroegen en eetcafés, vol bier, schnitzels en friet. Binnen de partij valt hij op door zijn vermogen om zowel empathisch naar geïnteresseerden te luisteren als hen tegelijk te enthousiasmeren over de partij. 

Fulltime voor Volt

In september 2018 voegt hij daad bij zijn enthousiasme. Op een zonnig terras zegt Van Lanschot tegen Dassen: ‘Als jij het doet, doe ik het ook.’ Ze  geven allebei hun uitstekende functie bij Ahold (Van Lanschot) en ABN Amro (Dassen) op en storten zich fulltime op Volt. Beiden zijn eveneens gefrustreerd over de Brexit. 

Van Lanschot wordt lijsttrekker bij de Europese verkiezingen, Dassen neemt zijn voorzitterschap over. Volt Nederland haalt een bemoedigende 1,9 procent van de stemmen binnen, maar het is niet genoeg voor een zetel in het Europees Parlement.

Na die verkiezingen vertrekt Van Lanschot naar Volt Europa om daar co-president te worden. Dassen twijfelt een tijdje of hij wel lijsttrekker wil worden en de verantwoordelijkheid aankan. Ook vraagt hij zich af of een witte man wel leider van een jonge, progressieve partij moet zijn. Aangemoedigd door prominente Volt-leden doet hij toch mee aan de lijsttrekkersverkiezingen in juni 2020, die hij ruimschoots wint. Nilüfer Gündoğan, die ook meedoet aan die verkiezingen, wordt zijn running mate. De activistische hardliner is een nodige aanvulling op de meer diplomatieke Dassen. 

Prominente steunpilaren

Anders dan veel nieuwe politieke bewegingen, die zich veelal tégen de elite richten, komt Volt nadrukkelijk uit die elite voort.  Volt Europa begint eind 2016 bij de Italiaanse McKinsey-consultant Andrea Venzon, die in Londen woont en de Brexit aan zich voorbij ziet trekken. Samen met Damian von Boeselager, een Duitse adellijke McKinsey-collega, en de Franse  Colombe Cahen-Salvador start hij een pan-Europese partij. Die heet eerst Vox, maar omdat een rechts-populistische partij in Spanje onder die naam flink aan de weg timmert, wordt het Volt. 

De lijst van Volt Nederland kent geen grote namen, maar er is wel een lijst aan prominente ambassadeurs. Oud-VVD’er Arend-Jan Boekestijn laat het meest van zich horen, maar ook Arjen Lubach, Alexander Klöpping, Sander Schimmelpenninck en Rob Wijnberg sympathiseren met Volt. Een aantal van die ambassadeurs is het resultaat van goed onderhouden relaties, zegt Dassen. 

Ook financieel kent de partij prominente steunpilaren. Voor de campagne ontvangt Volt giften van onder meer uitzendmiljonair Alex Mulder, WeTransfer-oprichter Ronald Hans en andere kapitaalkrachtige techondernemers. De ogen gaan al snel uit naar Renier van Lanschot, een telg uit het bankiersgeslacht Van Lanschot. Ingewijden en Van Lanschot zelf ontkennen dat al die geldschieters uit zijn koker komen. De meesten komen af op de Fundraising-evenementen die de partij houdt en waar leden vrienden en familie voor uitnodigen. Van Lanschot investeert in die relaties door wandelingen te maken en kopjes koffie te drinken. ‘Ik heb veel loze koffie gedronken in de afgelopen 2,5 jaar’, zegt hij.

New boys network

Volt presenteert zich als politieke startup, maar er rijst ook een beeld van een new boys network met een enorm sociaal kapitaal. Een partij voor anywheres, kinderen van de Euro en Schengen die tijdens hun studie op Erasmus-uitwisseling gingen en in de zomers met hun Interrailpas door Europa trokken. Maar daarmee doe je Volt tekort, vindt Dassen. ‘Zeker in het begin was dat zeer aanwezig, maar naarmate we aan het groeien zijn, is dat aan het veranderen. Ik zie dat heel veel mensen gewoon willen dat die Europese samenwerking verbeterd wordt.’

De 3 zetels die Volt volgens de exitpoll in de Tweede Kamer krijgt, betekenen het grootste succes van de partij tot nu toe. Tot dusver had Volt alleen een zetel in het Europees Parlement en wat lokale vertegenwoordigers in Italië, Duitsland en Bulgarije. ‘Iedereen kijkt mee, het is superspannend’, zegt Valerie Sternberg, met Van Lanschot president van Volt Europa. ‘Ik had het niet verwacht, Nederland heeft al zo veel partijen. Maar het Nederlandse Volt-team is nu het Duitse team voorbij als het grootste binnen Volt. Zij zijn een inspiratie voor ons allemaal nu.’

Degenen die Dassen kennen, verwachten een Tweede Kamerlid met veel dossierkennis, waarbij het gevaar dreigt dat hij zich verliest in de details. ‘Ik wil me echt vastbijten in dossiers en de diepte ingaan’, zegt Dassen. Verder mag het geen verrassing zijn dat Volt zich zal inzetten voor de EU ‘als onderdeel van de oplossing’, maar volgens Dassen zal dat niet gaan leiden tot een fractie die bij ieder thema stelt dat we het maar Europees moeten gaan uitzoeken. ‘Ik zie te vaak dat mensen zich achter Brussel verschuilen. Dat wil ik voorkomen. Ik wil me hard maken voor de Europese zaak, maar ondertussen wel kijken wat we híer kunnen doen.’