Teruglezen - Holleeder over zijn relatie met Dino S. en Hillis: ‘Wij waren geen driemanschap’
Het liquidatieproces tegen Willem Holleeder (60), dat in februari begon, nadert zijn slotfase. Deze maand zijn de laatste zittingsdagen van de inhoudelijke behandeling. Vandaag boog de rechtbank zich over de vraag of Holleeder deel uitmaakte van een criminele organisatie. Lees het liveblog hier terug.
Live
Morgen weer verder
Rechter Margo Somsen stelt voor om te stoppen. ‘Ik ben op de helft van wat ik vandaag had willen behandelen’, zegt ze. De onderwerpen die nog niet zijn besproken, worden doorgeschoven naar morgen. Het gaat onder meer over wie binnen de criminele organisatie de opdrachten gaf, wat de inkomsten en uitgaven waren, hoe de communicatie verliep en hoe de verschillende segmenten van de organisatie – drugs, afpersing, liquidaties – tot uiting kwamen.
Endstra: 'Het is tuig, supertuig'
In de geheime achterbankgesprekken die de malafide vastgoedmagnaat Willem Endstra met de recherche voerde, zei hij te vermoeden dat Dino S. de baas van ‘het groepje’ is. Hij vroeg zich ook af of de politie hen zou onderschatten. ‘Het is tuig, het is supertuig. Het lijkt wel of hij (Holleeder) almachtig is.’
Een gezamenlijk club op Ibiza
De relatie tussen Holleeder en Stanley Hillis wordt nu behandeld.
Met Hillis had Holleeder, anders dan met Dino S., geen vriendschappelijke relatie. De twee leerden elkaar kennen in de gevangenis in Alkmaar. Hillis werd gevreesd in het criminele circuit. Volgens S. hadden de twee geregeld contact met elkaar, onder meer over een club in Ibiza die ze samen wilden opzetten. Hillis had daar al een antiekzaak.
Holleeder ontkent dat hij een club met Hillis wilde beginnen.
Hillis fungeerde als tussenpersoon in het conflict tussen Cor van Hout en Holleeder en Klepper en Mieremet anderzijds. Laatsten zouden doodsbang voor Hillis zijn geweest.
Gesprek over liquidaties in een discotheek
Ene Q5 heeft verklaard dat Holleeder, Dino S. en Ali Akgün (een in 2014 vermoorde crimineel) in een discotheek spraken over het plegen van liquidaties. Holleeder vindt het een merkwaardig verhaal. ‘Alsof je in een discotheek bij keiharde muziek gaat schreeuwen: hee, we gaan Kees Houtman en Thomas van der Bijl vermoorden! Dat slaat toch zeker nergens op?’
Holleeder zegt dat hij hier geen vinger achter kan krijgen, zolang hij niet weet wie deze anonieme getuige is.
'Ik beroep me op mijn zwijgrecht'
Dino S. heeft verklaard dat hij vanaf de zomer van 2005 niet meer met Holleeder omging. De twee zouden zijn gebrouilleerd.
Volgens Holleeder klopt dit niet. Waarom zou S. dit dan hebben gezegd?, vraagt rechter Benedicte Milder zich af.
Holleeder: 'Ik ben niet gebrouilleerd met hem. Maar ik wil er verder niets over zeggen, ik wil geen gezeur. Ik beroep me op mijn zwijgrecht.’
Holleeder en Dino S. waren gewoon vrienden
Na een korte pauze wordt de zitting hervat met een samenvatting over de relatie die Holleeder onderhield met Dino S (tot levenslang veroordeeld in het Passageproces).
Holleeder verklaarde eerder dat S. gewoon een vriend was. Ze gingen soms wat drinken en sportten samen. Hij wist dat S. in de onderwereld opereerde, maar had geen weet van waar hij zijn geld precies mee verdiende.
S. ondersteunt deze lezing in eigen verklaringen. 'Wij hadden geen zakelijke contacten met elkaar. Holleeder zat niet in het drugsmilieu en wilde hier niets mee te maken hebben.’
'De Neus betaalde de centen en Dino voerde het uit'
In een opgenomen gesprek met kroegbaas Thomas van der Bijl uit 2005 (een jaar later werd hij geliquideerd) wordt gesuggereerd dat Dino S. de rechterhand van Holleeder was. ‘De Neus betaalde de centen en Dino voerde het uit. Samen met 'die ouwe' (Stanley Hillis).’
Ros: Holleeder gaf 7 miljoen aan Hillis om zich 'in te kopen'
Kroongetuige Fred Ros heeft verklaard dat Holleeder 7 miljoen –geld dat door afpersing van Endstra is verkregen – aan Stanley Hillis heeft gegeven om zichzelf ‘in te kopen’.
‘7 miljoen om met iemand mee te mogen lopen?', reageert Holleeder. 'Kom op zeg. Ik heb niets aan Hillis gegeven.’
Astrid: 'Holleeder dreigde met Hillis'
Volgens een eerdere verklaring van Astrid, de jongste zus van Holleeder, was duidelijk dat Holleeder met Hillis samenwerkte. ‘Hij dreigde met hem, hij noemde hem ‘die ouwe’.’ Samen zouden ze geld hebben teruggehaald bij Endstra, die crimineel geld in vastgoed investeerde.
Onzin, sputtert Holleeder tegen. 'Dat heeft ze allemaal gekopieerd.'
'Ik heb niets te maken met de aanslag op John Mieremet’
De recherche heeft geconcludeerd dat het driemanschap tussen Hillis, Dino S. en Holleeder in elk geval vanaf begin 2002 moet zijn ontstaan. In februari van dat jaar werd Johnny Mieremet neergeschoten in het centrum van Amsterdam.
‘Niet dus’, zegt Holleeder. ‘Ik heb niets te maken met de aanslag op John Mieremet.’
Het geven van moordopdrachten was het oogmerk van de vermeende criminele organisatie van Holleeder, aldus justitie. In geheime achterbankgesprekken die Endstra met de recherche voerde heeft hij gezegd dat Holleeder 25 liquidaties heeft laten plegen.
Volgens Holleeder hebben Mieremet en Endstra samengespannen om hem overal de schuld van te geven.
'Ik zag Hillis alleen als ik iets van Endstra moest'
Volgens de politie werkten Dino S., Stanley Hillis en Holleeder tussen 2001 en 2003 nauw samen.
Het driemanschap, zo heeft 'criminelenvriend' Ferry de Kok verklaard, zou zijn ontstaan nadat Jan Femer in 2000 werd doodgeschoten.
‘Dat heeft ie van Mieremet’, zegt Holleeder, die hiermee wil aangegeven dat de informatie niet betrouwbaar is.
Rechter Somsen: ‘Volgens De Kok waren jullie altijd bij elkaar.’
Holleeder: ‘We zijn nog nooit bij elkaar geweest. Ik heb Hillis incidenteel gezien, als ik iets van Endstra moest. Dino zag ik wel geregeld, voor de gezelligheid.’
Ferry de Kok heeft verder verklaard dat het driemanschap Holleeder-Hillis-Soerel werd gesteund door 'Turkies' en 'Marokkanen' - die in opdracht moorden uitvoerden. Holleeder zou door deze jongens op handen worden gedragen. 'Ze zeiden nog net geen Allahu Akbar tegen hem.'
Holleeder: 'Ik heb geen Turkies en geen Marokkanen.'
‘Als ik op een scooter zit en een rondje rijd, dan maakt dit van mij nog geen criminele organisatie'
Crimineel en vastgoedhandelaar Kees Houtman (in 2005 geliquideerd) heeft in het verleden verklaard dat Holleeder had bemiddeld tussen hem en een zakenrelatie, met wie hij een drugsdeal had. Holleeder zegt dat hij inderdaad van adres naar adres is gereden, maar dit maakt hem nog geen onderdeel van de groep-Houtman. 'Als ik op een scooter zit en een rondje rijd, maakt dit van mij nog geen criminele organisatie.'
Eén criminele organisatie of zijn het meerdere groepen?, wil de rechter weten
Rechter Margo Somsen trapt de zitting na de lunchpauze af met een vraag: ‘U wordt verdacht van lidmaatschap van een criminele organisatie, maar is dit één organisatie?’ In het dossier wordt namelijk gesproken over veel verschillende groepen. De groep-Alkmaar, de groep-Remmers, de groep-Hillis, de groep-Holleeder.
Somsen: ‘Had u zicht op deze verschillende groepen, wie met wie samenwerkten?’
Holleeder zegt het moeilijk te vinden om hierop te antwoorden. ‘Als mensen met elkaar gezien worden, wil dat niet zeggen dat het een groepering is.’
Mieremet en Klepper, dat is één groep, daarover is Holleeder zeker.
Somsen: ‘En uzelf, werkte u met anderen samen?’
Holleeder: ‘Ik ben samen geweest met Cor. Op het moment dat Cor drugs is gaan doen, ben ik dat niet gaan doen. Ik ben niet samen geweest met Mieremet en Klepper, maar ben wel met ze omgegaan. Was ik met Endstra? Met witwassen wel, maar niet met het aanpakken van andermans geld. Ziet u? Er zit altijd een nuance in. Als ik met mensen omga, betekent dat nog niet dat ik bij die mensen hoor.’
Lunchpauze
Zitting wordt hervat om 13.45 uur.
Rechter Somsen: 'Eigenlijk was u een soort zwerver'
In de rechtszaal vindt een gestroomlijnd pingpong-gesprek plaats tussen rechter Somsen, die oude verklaringen voorleest, en Holleeder die alles toelicht.
Somsen: ‘U bent altijd voorzichtig geweest met wat u zegt.'
Holleeder: ‘Ja, want als ik verkeerd begrepen word, kan dat gevaarlijk worden.’ Hij doelt op gesprekken met Mieremet en Klepper, tegenover wie hij zich altijd voorzichtig opstelde. Hij ging intensief met ze om, maar na de liquidatie van Klepper werd Mieremet zijn aartsvijand. 'We waren geen driemanschap', zegt Holleeder. 'Zij waren een tweemanschap en ik was gewoon aan wagonnetje dat aan ze was gekoppeld.'
Somsen, even later: 'U verbleef nooit op één plek.'
Holleeder: 'Ik heb natuurlijk die ervaring uit 1996, dat is best een ervaring, en daar moet je iets mee (in 1996 vond de eerste moordaanslag op zijn jeugdvriend Cor van Hout plaats, red.). Ik heb gekozen voor beveiliging. Op een bepaald moment kost dat ook geen moeite meer, want dan is het een automatisme.’ Maar, zo merkt hij op: ‘Ik had liever gehad dat ik kon leven zoals vóór 1996.’
Somsen kan zich dit goed voorstellen, zegt ze. 'Eigenlijk was u een soort zwerver.’
Holleeder: 'Klopt, ik heb er altijd naar gestreefd om wit geld te verdienen. Je kunt wel veel geld verdienen, maar uiteindelijk verlies je dit altijd.’
Discussie over geld
Geld heeft Holleeder nooit geïnteresseerd, heeft hij eerder verklaard. ‘Geld is voor mij wat een hamer is voor een timmerman.’
Holleeder mengt zich weer, om zijn oude verklaringen nader toe te lichten. Hij heeft nadat hij vrijkwam (na de veroordeling in Kolbak) gewoon gewerkt, zegt hij. Zo had hij een column waar hij ‘twee ruggen mee verdiende’ en werkte hij in een kledingzaak. Maar vervolgens werd het door de overheid onmogelijk gemaakt om over zijn geld te beschikken. Want daar werd beslag op gelegd en hij kon geen bankrekening openen. Door deze gang van zaken wordt iemand teruggeworpen in het criminele milieu, stelt Holleeder.
Gemor in de rechtszaal. Want Holleeder maakte nadat hij vrijkwam gewoon gebruik van het criminele geld dat hij nog had liggen, zegt de officier van justitie met stemverheffing.
Holleeder: 'Als ik van tevoren van een liquidatie weet, dan zorg ik ervoor dat het stukloopt'
Rechter Margot Somsen herhaalt wat Holleeder in dit proces eerder heeft verklaard. Zo heeft hij gezegd dat Mieremet en Klepper zowel Cor van Hout als hemzelf wilden pakken. Na de moord op Van Hout heeft hij zich laten beveiligen en reed alleen in gepantserde auto’s rond.
Holleeder heeft zichzelf omschreven als een man van discipline. Hij heeft altijd gewerkt. Het geld dat hij daarbij verdiende belegde hij bij Endstra. Ook Hillis had hier geld belegd.
De ‘Allesweter’ (een raadselachtige bron die in dit proces opeens opdook) adviseerde hem soms koffie te drinken met Mieremet en Klepper. Hillis adviseerde Holleeder om dit juist niet te doen.
Hillis had ‘een bepaalde positie in de onderwereld’. Hij zou veel geld hebben verdiend bij Klaas Bruinsma. Hillis was de enige persoon waar Klepper en Mieremet ook bang voor waren.
Door de omgang die Holleeder met Mieremet en Klepper had, kon hij zijn jeugdvriend en mede-Heinekenontvoerder Cor van Hout meerdere keren waarschuwen. Holleeder voelde zich hierdoor geen verrader. ‘Het was mijn plicht’, herhaalt hij nu nog eens. ‘Cor was mijn vriend. Dat is mijn manier van doen. Als ik van tevoren van een liquidatie weet, dan zorg ik ervoor dat het stukloopt.’
Dan nu de vraag: maakte Holleeder deel uit van een criminele organisatie?
De zitting is hervat. Artikel 140 uit het Wetboek voor Strafrecht, het verbod op lidmaatschap van een criminele organisatie, komt nu aan bod.
Holleeder wordt verdacht van lidmaatschap van een criminele organisatie tussen 2002 en 2006, een tijdsbestek waarin verschillende moorden werden gepleegd.
Rechter Milder draagt voor welke processtukken en verklaringen allemaal deel uitmaken van het dossier.
Holleeder is in Kolbak al eens veroordeeld voor deelname aan een criminele organisatie, in de jaren 2004-2005. Het oogmerk van deze organisatie was het afpersen van Kees Houtman.
Pauze
Na een kwartier wordt de zitting hervat.
'Holleeder, weet u wat een podcast is?'
Rechter Milder richt zich tot Holleeder: ‘Uw advocaat heeft een deel van een podcast voor u uitgewerkt', zegt ze.
Holleeder: ‘Huh?’
Janssen: ‘Ik vertel hem niet alles.’
Milder vraagt of Holleeder weet wat een podcast is.
‘Ja’, antwoordt Holleeder, al kan hij er in de EBI (de extra beveiligde gevangenis in Vught, waar hij verblijft) niet naar luisteren. ‘We hebben geen internet.’
Janssen legt uit dat het gaat om de podcast die misdaadjournalisten Harry Lensink en Marian Husken maken over het dossier-Holleeder. Daarin wordt het boek van collega-misdaadjournalisten Vico Olling en Martijn Haas (De Kouwe Ouwe) aangehaald. Het beeld dat hieruit naar voren komt is dat Stanley Hillis ‘de capo dei capi’ was, de grootste baas in het criminele milieu.
Normaal gesproken valt Janssen de rechtbank niet lastig met 'uitingen in de media', zegt hij. Maar omdat deze journalisten zoveel bronnen ('een stuk of dertig') hebben gesproken, vindt hij dit wel degelijk 'waarde hebben'.
De bevinding uit de podcast sluit aan bij het standpunt van de verdediging: niet Holleeder is de kwade genius achter verschillende moordpartijen, maar Stanley Hillis.
Telefoongesprek tussen John van den Heuvel en Mieremet
Rechter Mildner gaat in op een afgeluisterd telefoongesprek tussen crimineel John Mieremet en misdaadjournalist John van den Heuvel, die vandaag ook aanwezig is in de rechtszaal. Het telefoongesprek vindt plaats op de dag dat de criminele advocaat Evert Hingst is vermoord in Amsterdam (31 oktober 2005).
Mieremet, die op dat moment in Thailand is, zegt in een reactie op de moord ‘dat ze elkaar zelf opruimen’. Want: ‘Ze weten teveel van elkaar.’
Van den Heuvel vraagt of Mieremet wist dat hij die dag een interview met Hingst zou hebben, waarin hij iets wilde zeggen over ‘wat er met jou (Mieremet) zou zijn gebeurd’.
‘Nee, ik heb het gelezen in de krant’, aldus Mieremet.
Als Van den Heuvel aan het einde van het telefoongesprek vraagt hoe het eigenlijk met Mieremet gaat, antwoordt deze: ‘Na dit soort nieuws denk ik, ja, wat zou ik er nog meer van denken. Ik word er best vrolijk van hoor. Ik weet nu in ieder geval zeker dat ik Evert heb overleefd.’
Een paar dagen na het telefoongesprek wordt Mieremet in Thailand vermoord.
'Mieremet en Klepper waren alleen bang voor Hillis'
Holleeder zou volgens de verklaring van Ed H. niet betrokken zijn geweest bij de kwestie waarin geld van hem werd geëist (het ging om 7 ton). Wel zouden Stanley Hillis en Dino S. een rol hebben gespeeld. ‘S. was de loopjongen van Hillis’, aldus Ed H.
Dat Stanley Hillis alom werd gevreesd is een beeld dat Holleeder kan bevestigen. ‘Mieremet en Klepper waren voor niemand bang, nergens in Nederland niet, behalve voor Hillis.’
Dino S. ziet hij 'als een aardige jongen, een gezellige gozer'. Holleeder beweert dat hij niets wist van de drugshandel waarmee S. zich bezig hield. 'Ik zag hem als een boekhouder, die een beetje rondreed.' S. is volgens Holleeder niet betrokken bij de afpersing van Endstra.
Over de moord op Jules Jie zegt Holleeder 'niets te weten'
Rechter Benedicte Milder duikt diep in de stukken over de liquidatie van crimineel Jules Jie en zijn Thaise vriendin Kitty op 10 oktober 2003 in Amstelveen. De politie sprak na de moord met Ed H., naar eigen zeggen een goede vriend van Jules Jie. Net na de moord belde hij met Patrick R. en Donald Groen – vermeende moordmakelaars uit de groep rond Holleeder. Patrick R. laat in het telefoongesprek vallen dat ‘Ed nergens heen moet’ omdat ‘eerst de organisatie goed op orde moet zijn’.
Vriendin Kitty zou tegen te politie hebben gezegd dat Ed H. kort na de moord op Jules Jie voor haar deur stond om naar drugs, geld en de wapens te vragen.
In januari 2004 meldde Ed H. tegen de recherche dat hij werd afgeperst door Dino S. en Donald Groen. Hij zou ‘in een heel dreigende situatie’ zijn gedwongen zijn auto af te geven. Twee dagen later moest hij op verzoek van Groen weer komen opdraven, dit keer om ‘geld te betalen dat ze nog van Jules Jie tegoed hadden.’ H. vluchtte vervolgens naar België.
Holleeder zegt niets van de hele kwestie te weten. ‘Ik ken die hele man en die vriend (Ed H. en Jules Jie) niet.’
Holleeder: 'Liquidaties zijn niet mijn ding'
Volgens de verklaring die Van L. aflegde, manipuleerde Holleeder Mieremet - en andersom. 'Het waren alletwee dominante mannetjes', aldus Van L.
Holleeder: 'Ik ken Van L. niet, hoe kan hij weten dat ik manipuleer? Misschien heeft hij het in de krant gelezen. Of hij heeft het van Mieremet gehoord.'
Rechtbankvoorzitter Wieland: 'Wat zegt u verstand hierover?'
Holleeder: 'Ik ben natuurlijk veel in de media geweest. Mensen hebben de indruk dat ze mij kennen, terwijl dat niet zo is. Het correspondeert ook niet met hoe ik echt ben.'
Tot slot stelt Holleeder 'anti-geweld te zijn'. 'Ik wil graag iets verdienen, maar liquidaties zijn niet mijn ding', zegt hij. 'Dat lost niets op en brengt alleen maar meer problemen.'
'Houtman wilde niets met Mieremet te maken hebben'
Van L. verklaarde ook dat (de in 2005 geliquideerde) Kees Houtman en Mieremet elkaar hadden ontmoet. Dit komt voor Holleeder als ‘een verrassing’, zegt hij. ‘Ik weet van Kees Houtman dat hij niets heeft met Mieremet, dat hij altijd afstand van hem heeft genomen. Juist omdat Mieremet bezig was met liquidaties. Daar wilde hij nooit iets mee te maken hebben.'
Het zou goed mogelijk kunnen zijn dat Mieremet wel met Houtman heeft gesproken, vervolgt Holleeder. 'Omdat hij daartoe gedwongen werd, maar zeker niet uit vrije wil.’
Holleeder: getuige Van L. verspreidde bewust 'desinformatie'
Rechtbankvoorzitter Frank Wieland begint met de behandeling van oude dossierstukken, een verzoek dat advocaat Sander Janssen heeft ingediend. Hij geeft een samenvatting van het verhoor dat Edgar van L. in augustus heeft afgelegd bij de rechter-commissaris. Van L. beweert veel op te hebben gevangen over de moord op crimineel John Mieremet in 2005. Hij heeft Holleeder naar eigen zeggen één keer gezien, thuis bij crimineel Walther W.
Holleeder kan zich niet herinneren Van L. ooit te hebben gezien, zegt hij, en weet ook niets van het bezoek aan het huis van Walther W. De verklaringen van Van L. doet hij af als een bewuste poging om ‘desinformatie neer te leggen bij de politie’, een werkwijze die ook Mieremet volgens Holleeder veelvuldig toepaste. Van L. zou al zijn verklaringen hebben gebaseerd op verhalen die hij van Mieremet hoorde.
Maakte Holleeder deel uit van een criminele organisatie?
Op de 45ste zittingsdag, die om 10 uur aanvangt, wordt de vraag behandeld of Holleeder deel uitmaakte van een criminele organisatie. Samen met andere criminele kopstukken als Dino S. (tot levenslang veroordeeld in het Passageproces) en de in 2011 geliquideerde Stanley Hillis zou Holleeder volgens het OM moordcommando's hebben aangestuurd. Verschillende criminele rivalen werden in die tijd uitgeschakeld.
Getuigenverklaringen over de rol die Holleeder speelde in de criminele organisatie, die tussen 2002 en 2006 actief was, lopen uiteen. Vandaag zal mogelijk meer duidelijkheid over zijn positie worden verschaft.
Betty Wind ondervraagd
Op de vorige zittingsdag, afgelopen maandag, werd officier van justitie Betty Wind ondervraagd. Dit gebeurde op verzoek van advocaat Sander Janssen. De verdediging wilde meer weten over een verklaring van ‘rooie’ Bob dat hij na de moord op Kees Houtman (2005) zou hebben gesproken met de politie. Zeer waarschijnlijk, stelde Sander Janssen, sprak deze jeugdvriend van Houtman destijds met het zogenoemde Team Criminele Inlichtingen (TCI, destijds CIE geheten, waar Betty Wind verantwoordelijk voor is). Volgens de verdediging zou deze ‘rooie’ Bob in 2006 informatie hebben verstrekt die ontlastend zou kunnen zijn voor Willem Holleeder. Maar Betty Wind verklaarde dat er 'van keihard ontlastende informatie' geen sprake is.
Wie is wie in het Holleeder-proces?
Lees in deze special meer over de verdachte zelf, de aanklagers, advocaten en rechters en over de mensen die Holleeder zou hebben laten vermoorden.