Kinderarts Krauss: ‘Voor angst bij zieke kinderen was geen enkele aandacht’

Hij is een meester in de omgang met angstige kinderen, kinderarts Baruch Krauss: op de spoedeisende hulp van het kinderziekenhuis in Boston weet hij in een minuut tijd het vertrouwen te winnen van kinderen bij wie hij een wond moet hechten of een vervelend onderzoek moet doen. Twee jaar geleden publiceerde hij in het New England Journal of Medicine een soort handleiding voor zijn collega’s, met een video waarin we hem aan het werk zien – rustig en vriendelijk, steeds op zoek naar de beste manier om een kind te kalmeren.

Afgelopen week sprak hij op het eerste Europese congres over pijn en angst bij kinderen in het ziekenhuis, georganiseerd door kinderartsen Piet Leroy (MUMC) en Sükru Genco (OLVG). Het onderwerp is actueel, zegt Krauss, nu er in de zorg steeds meer samen met patiënten wordt beslist. ‘Maar ik leer artsen geen trucje, er bestaat geen formule die op elk kind kan worden toegepast.’

Geen foefje dus, hoe ziet uw aanpak eruit?

‘Je moet een kind observeren: hoe kijkt het, hoe doet het, hoe reageert het verbaal en non-verbaal op de arts, op de ouders? Pas als duidelijk is in welke emotionele staat een kind verkeert, kun je handelen, en dan is er een complete gereedschapskist aan technieken beschikbaar.

‘Eerst wek je de nieuwsgierigheid van een kind. Dat kan vaak met kleine dingetjes die in de ruimte aanwezig zijn, zoals een rolletje plakband in een potje waar je een deksel op schroeft. Daarna zet je een kind actief aan het werk door het een taak te laten doen of een spel te laten spelen, passend bij hun leeftijd. Tot slot maak je de instrumenten die je gebruikt minder eng, bijvoorbeeld door ze te laten aanraken.’

Is het heel erg als een kind af en toe pijn heeft?

‘Mijn doel is niet om alle pijn te voorkomen. Zo zit het leven niet in elkaar. Waar het om gaat is dat pijn en angst geen traumatische ervaring worden, geen herinnering die kinderen blijft achtervolgen. Want dat kan grote, levenslange gevolgen hebben. Overal ter wereld lopen volwassenen rond die doodsbang zijn om naar de dokter of de tandarts te gaan, door een vervelende ervaring uit hun jeugd. Dat betekent nogal wat voor de kwaliteit van hun leven.’

Waarom bent u zich met dit onderwerp gaan bezighouden?

‘Zo’n dertig jaar geleden werkte ik op de eerste hulp van een klein ziekenhuis. Pijnbestrijding was beperkt tot de operatiekamer, voor pijn en angst bij kinderen was geen enkele aandacht. De arts moest zijn werk doen, daar draaide het om. Ik heb daar zo veel kinderen zien lijden en dat raakte me zo, dat ik heb besloten er iets aan te doen.’

Kinderen kunnen ook angstig worden door het gedrag van hun ouders. Hoe gaat u daarmee om?

‘Ouders voelen haarscherp de emoties van hun kind aan, ze zijn vaak bang en bezorgd. Maar zodra zij zien dat hun kind me vertrouwt, dat ik een band opbouw, ontspannen ze. Dan hoeven ze niet langer hun beschermende rol te vervullen.’

Uw methode kost tijd, zullen artsen misschien zeggen, en het is al zo druk op de spoedeisende hulp

‘Als ik dat hoor, laat ik video’s zien van mijn aanpak. Die duren 60 seconden. Meer tijd heb je niet nodig om van angst naar vertrouwen te gaan. Het is een werkwijze die je kunt oefenen, net als autorijden, en als je het vaak doet, krijg je routine en gaat het razendsnel. Vergeet ook niet dat een rustig kind tijdwinst oplevert want dan kan de arts sneller werken. Maar dat is het pragmatische antwoord. Het menselijke antwoord is dat je door deze aanpak echt contact krijgt met jonge patiënten en dat is het allerbelangrijkste. Ik werk nu 25 jaar op deze manier en het heeft van mij een andere dokter gemaakt. Ieder contact is nu authentiek en dat is enorm bevredigend. Het is de reden waarom ik voor dit vak heb gekozen.’