China: streep door onderzoek aidsvrije genbaby’s
De Chinese overheid heeft formeel een einde gelast aan het medische onderzoek van hoogleraar Jiankui He en zijn team, die het genetisch materiaal van een embryo aanpasten. Het maken van baby’s met genetisch veranderde eigenschappen is ‘illegaal en onacceptabel’, aldus onderminister van wetenschap en technologie Xu Nanping op donderdag.
De maatregel volgt op een afwijzing van het onderzoek, eerder die dag, door een panel van internationale wetenschappelijke kopstukken. De onderzoekers, van onder meer de wetenschapsacademies van Hongkong, Groot-Brittannië en de VS, sluiten niet uit dat er ooit genetisch veranderde baby’s worden ‘gemaakt’. Maar nu is het daarvoor nog te vroeg en zijn de risico’s te groot, aldus het panel in een plechtige verklaring.
Wat He nu boven het hoofd hangt, is onduidelijk. Een tweede, nog prille zwangerschap van een andere genetisch veranderde baby is immers al een feit. He zelf heeft verklaard dat hij in China blijft, ‘en volledig zal meewerken aan alle onderzoeken naar mijn werk. Mijn ruwe onderzoeksgegevens zullen beschikbaar worden gemaakt voor onafhankelijke beoordeling’, aldus He in een verklaring.
He, overigens een erkend wetenschapper met een uitstekende staat van dienst, zette deze week de wereld op stelten met zijn onverwachte bekendmaking dat hij in stilte een baby had ‘gemaakt’ die dankzij een genetische ingreep niet meer bevattelijk is voor hiv. Het is een ‘morele plicht’ om de techniek in te zetten om de mensheid te helpen, betoogde He dinsdagochtend op een congres in Hongkong. Maar de internationale wetenschap reageerde haast unaniem afwijzend: niet eens zozeer vanwege de behandeling zelf, maar vooral omdat He te ver op de troepen vooruitloopt. Eerst zeker weten dat de behandeling veilig is, voordat je hem uitprobeert op mensen, vinden nagenoeg alle kenners.
‘Grote voorzichtigheid is geboden. Bovendien zegt de beroepsgroep: áls we zo ver zijn, moeten de eerste toepassingen zich beperken tot zeer ernstige situaties, zoals mutaties die leiden tot zeer ernstige ziekte’, vertelt hoogleraar medische ethiek Guido de Wert (Universiteit Maastricht), die als bezoeker van het congres in Hongkong toevallig met zijn neus bovenop de rel zat. ‘En om deze techniek hiervoor uit de kast te halen, is problematisch en niet strategisch.’ Tegen hiv-besmetting bestaan andere, simpelere maatregelen, zoals veilige seks.
He ging ertoe over embryo’s genetisch te veranderen met de revolutionaire nieuwe techniek Crispr-Cas. Daartoe spoot hij bij het net bevruchte embryo een moleculair schaartje in, dat het gen voor de ontvankelijkheid voor hiv wegknipt uit het dna. Maar het schaartje knipt ook wel eens mis en soms repareert het dna de knip verkeerd, allebei foutjes die in theorie tot ernstige ziekte kunnen leiden.
Een tweede optreden op het congres in Hongkong dat He op donderdag zou geven, werd afgeblazen: He bleek het congres inmiddels te hebben verlaten.