Pia Dijkstra is ideaal voor de medisch-ethische kwesties die ze namens D66 op de agenda zet

Tussen de opgewonden standjes in de Kamerbanken is Pia Dijkstra een oase van rust. Altijd beheerst en ingetogen, altijd op haar hoede ook. Verkeerde lang genoeg in de media om gedurig op haar qui-vive te zijn. Ideale typecasting voor de medisch-ethische kwesties die ze namens D66 op de agenda zet.

Met fluwelen handschoenen en zachte dwang loodste ze haar wetsvoorstel voor verruiming van donorregistratie in 2016 door de Tweede Kamer - tegen veler verwachting in, en geholpen door de onhandigheid van Partij van de Dieren-Kamerlid Wassenberg, die nog in de trein zat toen er gestemd werd.

Dinsdag buigt de Eerste Kamer zich over het wetsvoorstel, dat er heel in het kort op neerkomt dat iedereen donor is, tenzij hij aangeeft dat niet te willen, of tenzij nabestaanden onoverkomelijke bezwaren hebben.

Vertaal je het stemgedrag van de Tweede Kamer naar de senaat, dan haalt de wet het niet. Maar donorregistratie is een vrije kwestie; er is geen fractiedwang voor stemgedrag. Enkele PvdA'ers en GroenLinksers schijnen tegen te gaan stemmen. Sommige CDA'ers en VVD'ers - de namen De Grave en Bruijn vallen - zouden juist vóór zijn.

'Dit is zo emotioneel', zegt SP-senator Hans-Martin Don, zelf voorstemmer. 'Het gebeurt zelden dat we een wet behandelen die je dwingt na te denken over je eigen dood.' Don denkt dat vrijwel alle senatoren hun keuze hebben gemaakt. Zelf schreef hij zijn debatbijdrage al in het kerstreces. 'Het wordt een dubbeltje op z'n kant.'

Ook Dijkstra is niet gerust op de afloop. Zodoende reisde een kleine D66-karavaan maandag af naar het Erasmus Medisch Centrum, voor de lancering van een minidocumentaire waarin Dijkstra in gesprek ging met (ex-)patiënten. Even terug naar Vinger aan de Pols.

Het zaaltje leek gevuld met doodgewone mensen. Zodra het gesprek op gang kwam, bleek dat anders te liggen. De een had een nier afgestaan aan zijn zoon, een ander had een nieuwe long gekregen, een derde wachtte op een hart. Verschillende aanwezigen bleken te behoren tot de elfhonderd namen op de orgaanwachtlijst, die hopen dat ze niet een van de honderdvijftig patiënten worden die jaarlijks overlijden omdat het wachten te lang duurde.

De patiënten die Dijkstra thuis had geïnterviewd, zaten op de voorste rij. Wendy, moeder van een jonge tweeling, wacht op een hart. Jeroen kreeg een nieuwe lever en overtuigde het halve dorp zich als donor te registreren. De vrolijke Patricia was met de rolstoel; van even opstaan raakt ze al - gffftt gffftt - buiten adem. 'Dit is echt een uitje voor me.'

Bijzonder leerzaam, al met al. Zo wist ik niet dat de kans dat een geregistreerde na zijn overlijden echt donor wordt maar een op tienduizend is. Of dat donoren vaak lang moeten wachten voordat ze hun nier kunnen afstaan.

'Ik ben benieuwd welke volksvertegenwoordigers zelf geen donorcodicil hebben', zei een cardioloog strijdbaar. 'Die mogen eigenlijk niet stemmen.' Hij kreeg applaus. 'We zijn hier onder gelovigen', constateerde Dijkstra, die zelf met de microfoon rondging. Dit was geen bijeenkomst om zieltjes te winnen, maar een oplaadpunt voor Dijkstra. Tegenstand was er niet. En onder voorstanders was de aandrift om te getuigen groot. Dat iemand tegen deze wet zou kunnen stemmen - het wilde er bij hen niet in. Eerlijk gezegd bij mij ook niet meer.

Hans van der Burgh (63) zei dat het mooist: 'De donor is dood. Maar haar hart - of zijn hart, ik ken de persoon niet - klopt nog bij mij. Met Kerst voelde ik dat: we zitten hier met z'n tweeën.' Voordat hij vorig jaar een nieuw hart kreeg, dacht hij: voor mij hoeft het niet meer. Nu kijkt zijn vrouw trots naar hem.

Ida uit Limburg vertelde over haar man die onverwacht stierf. Ze meuge alles van me gebruiken, had hij gezegd. Zo gebeurde. 'Hij heeft zeven mensen kunnen helpen', vertelt ze. Toch was het moeilijk toen ze er voor stond. Al is ze tot op de dag van vandaag blij en trots.

Jammer dan toch, zegt Dijkstra de volgende dag, dat bij de deskundigenbijeenkomst in de Eerste Kamer een nabestaande werd uitgenodigd die juist moeite had met donatie. 'Er wordt veel gesproken over de rechten van nabestaanden. Over de rechten van patiënten op wachtlijsten gaat het veel minder. Dat wil ik laten zien.'

Orgaandonoren en -ontvangers in één ruimte; dan ervaar je hoe levens compleet kunnen veranderen door het simpele besluit van een ander. Soms is het jammer dat senatoren hun afweging moeten maken in het vacuüm van het Binnenhof.