Zo vind je de baan die past bij je talenten

Op het door de overheid geopende loket voor gratis loopbaanadviezen vond eind 2020 een stormloop plaats. Binnen een paar uur waren alle 55 duizend beschikbare plekken vergeven.

Dat er zoveel behoefte is aan advies komt voor Otteline Asselbergs, loopbaanbegeleider en auteur van het boek Hoe vind ik de baan die bij mij past?, niet als een verrassing. Asselbergs, die in haar praktijk twintigers en dertigers coacht, ziet dat mensen vaak een carrièrepad uitstippelen gebaseerd op foute verwachtingen. ‘Vaak door een gebrek aan bewustzijn over waar je goed in bent, en wat je leuk vindt.’ Het resultaat: mensen rollen ergens in waar ze niet op hun plek zijn.

Ze kan er zelf over meepraten: ‘Na mijn opleiding in communicatie wilde ik graag bij een pr-bureau werken. Ik hield erg van schrijven en dacht: dat kan ik daar doen. Maar wat de dagelijkse werkzaamheden op een pr-bureau inhielden, daar had ik eigenlijk helemaal geen weet van.’ Die werkzaamheden, zo ontdekte Asselbergs, vielen tegen. ‘Ik vond het werk wel aardig, maar dacht ook: als een cliënt morgen niet in de krant verschijnt of op de radio komt, dan gaat nog steeds de zon op. Het voelde voor mij een beetje oppervlakkig.’ Wat Asselbergs wel heel leuk vond was het begeleiden van stagiairs en starters binnen het bedrijf. ‘Daar haalde ik veel voldoening uit. Ik besefte dat ik daar iets mee moest gaan doen.’

De Utrechtse loopbaancoach Ruerdje van Mierlo heeft zich gespecialiseerd in het begeleiden van mensen die al een stap verder in hun carrière zijn: dertigers en veertigers. ‘Mensen die bij mij komen zijn vaak hun hele leven heel druk geweest, maar komen dan op een punt dat ze zich afvragen: waarvoor eigenlijk? Het knaagt. Ze missen de voldoening, en komen bij mij met de vraag: hoe nu verder?’

Welke tips hebben deze loopbaancoaches om je talenten te ontdekken, en de baan te vinden die daarop aansluit?

Leer van je verleden

Van Mierlo voert met haar cliënten altijd een zogenaamd ‘biografiegesprek.’ In zo’n gesprek vraagt de loopbaancoach om terug te kijken naar de tijden waarin het goed ging in je leven. Wat deed je toen. En welke talenten zette je toen in? Je kunt daarbij kijken naar eerdere banen, maar neem vooral ook hobby’s en vrijwilligersactiviteiten onder de loep: wat gaat je natuurlijk af?

Ook onderzoekt Van Mierlo in een biografiegesprek hoe iemand is gevormd. Dat is belangrijk, benadrukt de coach, want wanneer je je daarvan bewust bent kun je ook vrijer nadenken over wat je echt wilt. ‘Zo had ik een cliënt die als eerste in haar familie, waar iedereen in de bouwvak werkte, ging studeren. Daar werd heel badinerend over gedaan. Die kreeg de hele tijd op haar kop omdat ze psychologie had gestudeerd: ‘Dat stelt toch niks voor.’ Dat wordt een stemmetje in je hoofd. En zo’n stemmetje heeft grote invloed op wie je bent en op wat je denkt te kunnen. Door die onbewuste aannames over jezelf aan het licht te brengen, kun je vrijer nadenken over wat je nu echt wilt.’

Staar je niet blind op je zwakke punten

Beide loopbaancoaches benadrukken: mensen vinden het vaak moeilijk om over zichzelf te zeggen wat hun kwaliteiten zijn, en staren zich daarentegen blind op hun zwakke punten. Van Mierlo: ‘Mensen zijn streng voor zichzelf. Ik vraag altijd naar vijf kwaliteiten en één valkuil, en mensen beginnen altijd over die valkuil.’

Asselbergs: ‘Cliënten willen vaak focussen op hun zwakke punten en daaraan werken.’ Toch is dat niet wat Asselbergs adviseert. ‘Je kunt wel met hangen en wurgen proberen een klein beetje beter te worden in iets waar je niet goed in bent, maar je werk wordt veel interessanter wanneer je je richt op je competenties en deze naar een hoger niveau tilt.’

Collega’s kennen je vaak beter dan jezelf: vraag om feedback

Mensen hebben vaak allerlei ideeën over zichzelf, maar je collega’s zien je daadwerkelijke gedrag op de werkvloer, vertelt Van Mierlo. Daardoor hebben zij vaak scherper in de gaten waar je goed in bent dan jijzelf.

Daarom werkt Van Mierlo met een 360º-feedbackformulier. Dat laat ze cliënten uitdelen aan hun collega’s. ‘Op zo’n formulier staan vragen als: ‘Noem vijf kwaliteiten van mij’, ‘Noem een valkuil van mij’ en ‘Wat zie jij mij in de toekomst doen?’

‘Mensen vinden het vaak een drempel om feedback te vragen, maar als ze die formulieren terugkrijgen dan is het echt oogsten. Daar staan altijd zoveel verhelderende dingen op.’

Zet je talent op de juiste plek in

Voor elk talent is een plek, stelt Van Mierlo. Elk talent? Jazeker. ‘Ik begeleidde ooit iemand die eigenlijk helemaal niets wilde. Dan denk je: tja, wat is dat nou voor talent? Maar weet je wat hij is geworden? Suppoost in een museum. Dat hoef je de meeste mensen niet te vragen, de hele dag op een stoel zitten niets doen. Maar voor hem was dat perfect.’

Tot slot: maak tijd vrij voor reflectie

In de drukte van alledag wil filosoferen over het leven er nog wel eens bij inschieten. Maar de juiste baan vinden begint toch echt bij reflectie, zegt Asselbergs: ‘kies een moment in de week om bewust na te denken: wat vind ik leuk, wat kan ik goed, wat zou ik anders willen doen? Schrijf het ook op zodat het niet bij vluchtige gedachten blijft.’

Van Mierlo sluit zich daarbij aan. ‘Ik haal graag een onderzoek onder gepensioneerden aan waarin gevraagd werd: stel dat je het over mocht doen, wat zou je anders doen? Daar kwam uit: vaker stilstaan en reflecteren. En ook: me minder aantrekken van de verwachtingen van anderen. Daarom vraag ik mensen graag: hoe wil je later op jezelf terugkijken, en wat wil je dan bereikt hebben? Alleen al die vraag leidt tot hele mooie gesprekken.’