Weg met de vaste contracten? ‘Geef maximaal een contract voor 7 jaar’

Over één ding zijn journalist en schrijver Jeroen Pen en professor sociale zekerheid en arbeidsverhoudingen Maarten Keune (UvA) het eens: er moet iets veranderen op de arbeidsmarkt om jongeren meer kansen te geven. ‘Veel jongeren zitten vast in een draaideur van tijdelijk contract – werkloos – tijdelijk contract’, zegt Keune. ‘Dat is voor hen heel vervelend. Dus je moet zeker kijken hoe je hen meer zekerheid kunt geven.’

Dit artikel verscheen eerder op Intermediair.nl.

Pen, die daarover in zijn roman De meest besproken man van Nederland schreef, zegt het nog stelliger: ‘Er is een bovenlaag van heel goede freelancers. Dat zijn de sterren van hun vak, die heel goed gedijen bij freelanceovereenkomsten. Maar dat is minder dan 1 procent van het volk. Voor het overgrote deel zijn freelancen en flexcontracten echt een nachtmerrie.’

Maar wat de oplossing is? Daarover verschillen de twee van mening. Pen zit als journalist in een van de sectoren waarin de meeste flexcontracten worden gegeven en veel gedwongen zzp’ers werken. ‘Waarom geef je mensen niet een contract van 3, 5 of maximaal 7 jaar?’, stelt hij voor. ‘Op die manier zorg je dat werkgevers makkelijker mensen aannemen, want die hoeven dan niet heel veel geld te betalen als ze van een slecht functionerende werknemer af willen, en het geeft genoeg zekerheid aan jongeren om bijvoorbeeld een huis te kunnen kopen of een gezin te durven stichten.’

Uitzitten tot het pensioen

Zelfs voor ‘uitgebluste 50’ers en 60’ers die hun tijd tot hun pensioen uitzitten op plekken die jongeren dolgraag willen hebben’, zoals Pen ze noemt, is het volgens hem goed om geen vast contract te hebben. Toch protesteert die groep – aan de vele boze berichten in zijn inbox te zien – het hardst tegen zijn idee. ‘Die krijgen hierdoor dat ene zetje dat ze nodig hebben om op zoek te gaan naar werk waar ze nog wel plezier aan beleven.’

Keune – zelf een 50’er – ziet weinig heil in het idee van Pen. ‘Allereerst herken ik het beeld niet van de uitgebluste 50’er die zijn hele carrière bij één werkgever blijft’, zegt hij. ‘Ik – en veel 50-plussers met mij – ga met veel plezier naar mijn werk.’ Daarnaast vraagt hij zich af: ‘Waarom moet je iets wegnemen bij de ene groep om het probleem voor de andere groep op te lossen?’

Meer vaste contracten

Volgens Keune is er maar één echte oplossing voor het probleem van de vele flexcontracten: vaste contracten weer de norm maken. ‘Ik ben het met Pen eens dat we in Nederland enorm zijn doorgeslagen in het aantal flexcontracten, ook als je kijkt naar de rest van Europa. Maar iedereen wil een vast contract, ook jongeren, zo blijkt uit alle onderzoeken. Waarom zetten we daar dan niet op in, in plaats van op een tussenoplossing waardoor oudere werknemers alleen maar verliezen en jongeren ook niet krijgen wat ze echt willen?’

Pen zet vraagtekens bij de haalbaarheid hiervan, maar volgens Keune hebben werkgevers niet per se een probleem met het geven van vaste contracten, maar vooral met bepaalde onderdelen ervan, zoals dat ze werknemers twee jaar moeten doorbetalen bij ziekte. ‘Wil je vaste contracten aantrekkelijker maken voor werkgevers, dan moet je kijken wat je daarin kunt veranderen.’

SER-advies

Keune ziet wel heil in de nieuwe deal tussen werkgevers en vakbonden, die deel uitmaakt van een SER-advies en waarin onder meer staat dat nulurencontracten worden afgeschaft en een werknemer maximaal drie jaarcontracten mag krijgen, voordat er een vast contract moet worden gegeven. ‘Die nulurencontracten zijn verschrikkelijk’, zegt hij daarbij. ‘Ik ken mensen die ’s middags als ze klaar zijn met werken, nog niet weten of ze de dag daarna ook moeten werken. Daar moeten we echt van af.’

Ook Pen krijgt wat hoop door het SER-advies. ‘Mijn idee is uit nood geboren: er moet iets veranderen. Daar heeft iedereen sinds halverwege de jaren ‘90 de ogen voor gesloten. Nu is er eindelijk het besef dat het zo niet langer kan.’

Hoe het nieuwe plan uitpakt, is nog wel de vraag, zeggen beiden. Keune: ‘In 2013 werd ook een sociaal akkoord gesloten waarin werd afgesproken dat er minder flexwerk zou komen, en sindsdien zijn er alleen maar meer flexwerkers bij gekomen. Er moet nu ook echt actie worden ondernomen.’