Strafeis tegen Catalaanse politici: tot 25 jaar cel

Hoewel ook de Spaanse politie op een agressieve manier optrad tijdens het referendum over onafhankelijkheid op 1 oktober 2017, meent de openbaar aanklager dat het geweld die dag vooral van de gemobiliseerde kiezers kwam. Ook tijdens eerdere straatprotesten zouden de Catalaanse leiders hebben aangezet tot geweld. Zo bezigden ze de uitdrukking  ‘no pasarán’ - ze zullen er niet langskomen - en dat zou duiden op ‘eenzelfde vastberadenheid als tijdens de Burgeroorlog’.

De zwaarste strafeis, van 25 jaar, is voor Oriol Junqueras, partijleider van de Catalaanse republikeinen en vicepremier in het kabinet van Carles Puigdemont. Hij zou niet alleen leiding hebben gegeven aan rebellie, maar ook schuldig zijn aan misbruik van publiek geld.

Jordi Sánchez en Jordi Cuixart, die ieder een protestbeweging aanvoerden, worden eveneens gezien als leiders in de rebellie, met andere woorden: als de plegers van een staatsgreep. Hetzelfde geldt voor voormalig parlementsvoorzitter Carme Forcadell. Tegen hen drieën eist het OM 17 jaar cel.

Vijf andere Catalaanse ex-ministers gelden als medeverantwoordelijken voor rebellie en het verduisteren van overheidsgeld. Zij riskeren 16 jaar gevangenisstraf.

Carles Puigdemont

Puigdemont zelf ontspringt vooralsnog de dans: hij ging met enkele andere kabinetsleden in ‘ballingschap’ in België. Op een reis door Duitsland werd hij opgepakt, maar de Duitse rechter vond rebellie een te zware aantijging en weigerde de oud-premier voor dat misdrijf uit te leveren. Inmiddels is Puigdemont op vrije voeten.

Het hooggerechtshof had het Openbaar Ministerie tot maandag gegeven een eerste strafeis te formuleren en een wensenlijstje met getuigen en bewijsmateriaal op te stellen. De rechtszaak tegen de Catalaanse leiders gaat naar verwachting begin 2019 van start. Aan het einde van de rechtszaak kan het OM de eis eventueel nog herzien.

Opruiing

De Spaanse landsadvocaat, die optreedt als mede-aanklager, gaat niet mee in de aanklacht van rebellie, werd vrijdag bekend. De advocaat die opkomt voor de staat – immers het slachtoffer van de Catalaanse afscheidingspoging – zwakt zijn beschuldiging af tot opruiing. Zijn strafeis varieert tussen de 8 en 12 jaar.

Hoewel vanuit het Spaanse kabinet werd verzekerd dat de landsadvocaat ‘de handen vrij heeft’, lijkt de verlaging van de strafeis een politieke beslissing. De Spaanse premier Pedro Sánchez is afhankelijk van de Catalaanse separatisten om zijn begroting voor 2019 door het parlement te loodsen. Vooralsnog heeft zijn sociaaldemocratische PSOE alleen de steun van Podemos, maar dat is niet genoeg.

De strafeisen worden bekend precies op het moment dat onder andere vicepremier Junqueras één jaar in voorlopige hechtenis zit. Het is de pro-onafhankelijkheidspartijen een doorn in het oog dat hun politici al zo lang vastzitten. Zij stellen vrijlating van hun  ‘politieke gevangenen’ als voorwaarde om met Sánchez over de begroting te onderhandelen. Heel veel uitwijkmogelijkheden heeft Sánchez niet: deze partijen hielpen hem in het zadel door zijn motie van wantrouwen tegen voormalig premier Mariano Rajoy te steunen.