'Even wennen'; Donner waarschuwt kabinet voor aantasting rechtsstaat
'Een beetje onwennig', zo karakteriseerde oud-minister Piet Hein Donner zijn eerste publieke optreden als vicevoorzitter van de Raad van State. In Den Haag presenteerde hij het jaarverslag van de Raad over een periode waarin hij zelf nog minister van Binnenlandse Zaken was.
Nadat oud-vicevoorzitter van de Raad van State Herman Tjeenk Willink 14 jaar lang verantwoordelijk was geweest voor het jaarverslag was het nu de beurt aan zijn opvolger Donner. Die verklaarde dat het allemaal wat 'onwenning' was, omdat hij pas sinds februari actief is bij de Raad en dus niet betrokken is geweest bij de adviezen die de Raad in 2011 gaf.
'Ik weet natuurlijk dat er één vraag is die u op de lippen brandt' zei Donner tegen de verzamelde pers. 'Hoe is het om advies te geven over voorstellen die je als minister zelf hebt ingediend?' Donner gaf meteen het antwoord. 'Wees gerust, op één advies na - dat ging over de gemeentelijke basisadministratie - waren alle adviezen afgehandeld toen ik aantrad als voorzitter.'
Aantasting
Donner vertelde dat hij zich zorgen maakt over de aantasting van de rechtsstaat. De regering en de Kamer willen soms wetten maken onder het motto 'grote stappen, snel thuis', maar die vervolgens geen rekening houden met belangrijke bestaande regels en procedures. Donner waarschuwde dat er te vaak 'miskend wordt dat publiek beleid en handelen in een rechtsstaat tevens rechtsvormend moeten zijn'.
Donner noemde als voorbeeld de Europese regel die dicteert dat Nederland een maximum begrotingstekort mag hebben van 3 procent. 'Als Nederland daar overheen dreigt te gaan, wordt er ineens gezegd dat de regel niet voor ons geldt.' Dat is volgens Donner niet goed.
Crisis
De oud-minister besteedde in zijn inleiding bij het verslag veel aandacht aan de economische crisis. Volgens hem is de crisis een 'test voor de democratische rechtsstaat zoals we die kennen'. Volgens de oud-minister komt dit doordat we gewend zijn geraakt aan economische groei terwijl er nu sprake is van neergang. 'Dat zorgt voor maatschappelijke en sociale druk', aldus Donner, 'waardoor instituties, grondwettelijke verhoudingen en structuren in de knel kunnen komen'.
In het jaarverslag wordt de huidige crisis vergeleken met die in de jaren '30. Donner: 'De rechtsstaat bleek toen niet sterk genoeg. Er bleek een afkeer van de democratische gang van zaken en een behoefte aan een sterke man.' Donner zei niet te beweren dat de geschiedenis zich nu zal herhalen, maar dat de democratie het zwaar heeft als er sprake is van economische crisis.
In 2011 legden regering en parlement in totaal 553 zaken ter advisering voor aan de Raad van State. In 2011 heeft de Raad 510 wetgevingsadviezen uitgebracht.